Çağla

gene böyle bi bahar günü
Gısır o(ğu)llarının düğünü var
gari hangısınaydı bilemeycem
geşmiş gün
Kazim; '-Alisana(ğa)' demiş
'-bi oyun edivi de
ortalığı bi şenlendirelim
'-golay goçum emme,
zati i(n)sannarın garnı aç
aç ayı oynamaz deyen boşuna dememiş
emme gel bakalım bi tingozalık düşünelim'

'-ge(n)şler ge(n)şler gelin bakayın
çelenden atlayamayanı
esgere almacaklar
gürpedek öte yandayız'

'-hinci bu dardağanın altındahı Sarı Üseyinin
ev yappdığı yenin bitişiği gari
önüşe kendi, arkasından heleşenkleri
çelenden hümbüldük[1] payamlığın işine'
elebaş Garahaççanın Alihsan
'-herkeş payamlara' dedi
nere valla erkeğsen payama ağma[2]


elinde gocaman bi pinar kımçısı zopa
arkada ğalanın gıçına, ileri ğedenin burnuna
'-ça(ğ)ladan yeyenin ebesi ölsün'
bakdı olca yok
'-gayınnası ölsün'
bakdı kı
evli olannarın ebi-cetdinin[3] aldıracağı yok
millet avırtlarını[4] dağıdacak
'-cepleri doldurup aşşa inin
ceplerini doldurmayana
ve de en arkaya galana
yapca(ğı)mı ben biliyon
topal eşşek sudan gelesiye,
cici borusuna çekerin valla
demedi demen


bi yandan da düğün ya
güpürdümüne de(v)şiriyoz valla
iresmen payamları yüledik[5]
ça(ğ)la da nası ça(ğ)la
gevrek, çit işli,
kütür-kütür,
sanki Gökçe Mamıdın gayfada sattığı pasda
hani lokum gutusunda getiriyoda baklafı dilimi ğibi
lokum tozunun içinde..
aynı mitli öyle

bi elinde bi yoğurt kesesi,
ötekinde duz çıkısı[6]
keseyi ça(ğ)layınan doldurdu
seninki
'-yallah orta yere'
derine-demez zapıradak düşdük
gene arkada galanın gıçına
(y)etişdiği yerde
indiriyo neremize gelise
fırıldak ğibi döndürüyo bizi ortalıkda

bizim gaçışdığımızı görenner
davılı filen goyvudu
bedafa seyir,
toplaşdılar başımıza
bizi çömdürdü
yalabığın[7] birinin eline vermiş duz çıkısını
avcımıza bi piske duz
yeri dıkkaklamaya başladı bunnar
arkasından biz
hep bir ağızdan
'-uşdu uşdu uşdu uşdu uşdu!'
Alisan
'-guş uşdu!' deyo
hepiciğimiz
'-guş uşdu' deye
ellerimizi galdırıyoz yokara

'-guş uşmadı' deyo
'-uşmadı' deyoz
ellerimizi galdırmayoz
uşdu deyen yanıyo
endiriyo zopayı
Allah yaratdı demeyo valla..


zopaya
'-uşmadı dedim' deye itiraz eden
yeyo zopayı
ardından zılgıdı
'-valla az vurdum, yüz verdi[8] deye
asdarını isdeme esgidirin şartlar şart ossun'
olmadı yannıbaşındakına
uşdumu dedi, uşmadı mı dedi
'-bilmeyon' deyene zopa
'-uşdu dedi' deyene zopa
'-adam uşmadı dedim' deyo
'-uşmadı dedi' deyene zopa
'-benim kula(ğı)m sağır mı
sen bana ağman[9] mı asıyon'


nere etiraz ediyon boba
'-yok elini galdırdın'
olmadı
'-kaldırmaya yeltendin[10]'
gürzü vermişiz puştun eline
Hazratı Alinin Zülfükarı ğibi
sağı da kesiyo solu da
önüde arkası da
ucu da dipçiği de
her yanı kesiyo

yanılana zopa,
bilene ça(ğ)la
duza banıp yeyoz,
duz geş galısa duzcuya
duza banmadan yeyene zopa
bu ğarada bir keş gişiyi daa
zopaynan yanımıza ğatdı
davılçılar geldi bize deve güleşi havası çalıvırıyo
bi hareketinen onarı susduruyo
olmadı daha fızlı tambıdı tambıdı
derkene bizi perem-perem dağıtdı
efratın yediği ça(ğ)la
burnundan geldi valla
irezil olduk yabancılara
elaleme, eleğüne

gucanda çocu(ğu) olan da
beş yaşındakı çocuk da
cemi cümle herkeş dıkgaklamaya başladık yeri..
'uşdu uşdu uşdu uşdu'
biz hep bir ağızdan
'-uşdu uşdu uşdu'
o dövam ediyo
'uşdu uşdu guş uşdu'
biz yamacını deyoz,
'-guş uşdu'
'uşdu'
'uşdu uşdu guş uşmadı'
uşmadı'
uşdu deyene de kötek,
elini galdırana da
ötekinnere çala[11]
almayana zopa
yemeyene zopa
duza banmayana zopa
etiraz edene iki ğatı
Deli Dumrul hesabı

'uşdu uşdu guş uşdu'
'-guş uşdu'
'uşdu uşdu, gaz uşdu'
'-gaz uşdu''uşdu uşdu,
laz uşdu'
kimi '-laz uşdu'
kimi '-uşmaz'
elini galdırana zopa
uşdu deyene zopa


'uşdu uşdu ördeğ uşdu'
'-ördeğ uşdu'
'uşdu uşdu bardağ uşdu'
'-uşmaz'
uşdu deyene zopa
yanılıp-yenilip elini galdırana zopa
ötekinnere çala
almayana
yemeyene
duza banmayana
oyuna gatılmaya
zopa da zopa


dayakdan gurtulannar
gülmekden yere yatıyo
yere yatannara çıbı(ğ)ı endiriyo
gassığımız çatladı valla
kendi de har soluğa gardı
zopayı Alibe aldı
birezi dağılmaya ğakdı
Alibe
'-durunn!'
dık dık dık dık'
sonura biz
'-dık dık dık'
yapışdı Bocut Kaziminin goluna
'-adın ne'
'-Kazim'

'dık dık dık dık'
ardından biz el birlik
'-dık dık dık'
havsizden goluma yapışdı
'-ne yersin!'
'-ekmek'
yedik köteği
Adilin Arif
'-aş'
endirdi sırtına
Sarı Yaşar
'-çala'
'-albakalım' dedi



bir kaş dene daa çala
oda yandakınnara üleşdirmeye gakdı
sırtına zopayı yedi
'-n'etdim yau'
baldırına
'-kendin ye'
'-arkadaşım'
depesine!
sakınınca kıçına!
'-gazansınlarda yesinler'
'-ee sen vermeyon'
'-demek kiyne nasip değilimiş'
endirdi gıçına
'-verisen nasib olacak'
'-öyleye isdesinner
sen onnarın abıkatımın[12]'
Sarı Yaşar'a bi da

olmadı bi daa
'-Allah onnara ağız dil vermemiş mi'
iki taha sardı sırtına
'-ya hinci neye vurdun'
'-len ben senin ehtiraz etceni bilip durun'
iki taha
'-hesap mı vercen boba'
gıçına bi ta
'-deden Fezullah ğibi her boka garışma'
'-o benim gayınım'

indirdi bi taha
'-Depetürkoğlu'nun
belasını üsdüne alma
Bolatanın[13] kaç yıldır
çiftdikiş ğetdiğinin hesabını da
sana sorarın, valla billa'
gıçına
'-eee üüü ııııı'
yağırnısına
'-abıkatlığa devam mı'
'-ı-ıhh'
'-haş-şöyle'
'-Bolat neyin oluyoru'
'-hiş bişiyim'
'-tabi fakir değil mi'
neresine gelise
'-Semerci neyin'
'-bişiyim deği'
endirceğdi caydı
'-len Menevşenin Hava Müslüman deği mi'
'-müslümaaan'
'-din gardaşı değil misin'
'-haaa'
'-Semerci neyin oluyomuş'
'-hiş bi'
bereket versin etiraftan
'-ülen enişden' dediler de
senin ki ayık dı
hırsınan ba(ğı)rdı
'-eniştem'
'-tamam'
Depetürkün Bolat'a
'-Deli Ali neyin'
'-enişdem'


Melit Ali'ye
'-Sarı Mamıdın Garı neyin'
'-dezem'
endirdi gıçına
-nerden'
'-anamınan din gardaşı'
'-atma anan Gökdepeli'
'-Hatma Ğelin de oralı'
'-o zaman tamam'

Adilin Amat'a
'-Hoca Melit neyin'
'-enişdem'
endirdi gıçına
'-nerden'
'-garısı din gardaşım'
'-len Hoca Müslüman deği mi'
ayıkdı seni ki
'-agam'
'-tabi zenginnere herkeş saap çıkar
hemi de gardaşlığı gor da
taa garısından yandan'


ondan gapdı Sıştı Kazim
'dık dık dık dık'
ardından biz hep barabar
'-dık dık dık'
birinin goluna yapışdı
'-adın ne!'
'-Amat'
sırtına endirdi
'-Ahmat decen'
başga birine
'-boban kim!'
'-İzzet'
bu sefte de piyango Hakkıya çıkdı
önce sırık
itiraza kımçı
sonura yorum
'-anam bili de(ye)ceğdin'
'dık dık dık'


'-hinci dee herkeşin adı yandakı olacak'
arkasından
'dık dık dık dık'
ardından biz
'dık dık dık'
bizi geçiyo emme ne zaman
dönceği belli değil
'-dık dık dık'
dık dık dık'
en uca varıp dönerken birden
yapışdı en sondakına
'-adın ne!'
'-Arif' gene zopa
ya yanımda Arif var
'-murat deyceğdin'
'-ee o arkamda'
gene zopa
'-farketmez'imiş

öldük valla gülmekden töbossun
asıl da yabancı olannarın
gaşcak yeri yok
yandakınnarı bilmeyo
adam '-arif' mi dedi
'-bunun adı avilden'
'mehmet' mi dedi
bunun adı memet
olmadı
'gözür decedin'
ipin ucu puştun elinde
gıçımız başımız mosmor olduk
emme çalaya da doyduk

hele o garağol gumandanı
başçavışın yediği zopa
adam o ğüne gelesiye zopa mı yemiş
sırtına zopa inince barabar '-haıgk' etdi
beyninden vurulmuşa döndü valla


bi irkildi
belli kiyne Kazımın serseri olduğunu bilmeyo
herkeş '-heyvah boku yedik'
'-bu ayı hinci çardağı devirecek'
filen emme
Sıştı Kazim'de me(h)remet n'arasın
verip alıp endiriyo
adamca(ğı)z nerden geldiğini anlayamadı
oluna bakdı
bakdı olu da gülmekden kendinden geçiyo
normel garşıladı
gülmeye başladı
herkeş derin bi soluk aldı
neşeye gatıldı


zopa faslı bitince
Sıştı Kazim
'-Kazım Karademir
Isparta,
emret komutanııım!' dedi
esas duruşunu ğösdertdi
adam '-rahat' dedi

tam da dağılamaya yeltendik
'fürttttt' bi begci düdü(ğ)ü
içi boncuklu olanından, anıttıg galdık
mültezim gelmiş gibi
'n'oldu len'
'-tııp' deye ba(ğı)rdı
(y)leg Boladı
bilenner dondu galdı olduğu yerde
birinin elinden gapmış zopayı
vay habarı olmayannarın başına ğelenner
adı üsdünde deli
deli dedin mi bi! orda durcan ya
hani ne demişler ya '-deliye çatma
ya da çatmış bulundun
ne isdeyosa ver gurtul' valla


deli bu valla insaf-meremet etmez
acıyca(ğı)mış bilmez
Deli Bolat deyince
senin bildiğin deliye
ıra(h)mat okutduru valla-billla


öğüne gelene endiriyo pinar çıpkısını[14]
'durun murun'
ondan başkası hareketsiz durcağmış
ne bilelim biz,
insaf-meremet nerde
ipin ucu puşdun elinde
yermin-yememin boba
endiriyo kimin neresine gelise
gıçımızı çıbartdı[15] valla

herkeş memnin
erkeğsen diren
hıncını senden alıyo
yerde alıp havada savırıyo

'bu ğarada başçavış
'-şu benim o(ğ)lanı da
gözel bi benzedivin sevabınıza
acık arpası fazla ğeldi bunun' demedi mi
ben '-yok komutanım o galdıramaz'

dedim

.................................

bizim oyunnarımız bireş ağırdır'
ğalmadı
adam gatıla-hatıla ğüldü
'-eyi ya işde'

....

'-ülen benim yediğimden
da(h)a ağar değidir haralda' dedi

............
'-boş verin o eyicene tuncukdu,
zopanın dadını eyicene bi bellesin' dedi
ipin ucunu elime ğeçirdim ya
'-getirin len ordan köy göçüren topunu[16]'
hemen herkeş daşların üsdüne dünedi

senin başçavışın olu samıtdı ğaldı orta yerde
milletin nettiğine bakağaldı,
annayamadı da
öyle ya ne bilsin herkesin basdığı yerde daş var
yahut da yok bana ne
urganı gıvratdım gıvratdım
bunun sırtına yes[17] eder de bi endirisin kiyne
depe-taklak, cumbarlak[18] gıldı ğetdi
'daşa çııık' deye bağırıyollar da
o gatliken annamayo
fe(h)mine varmayo vartanın
'len Allah eyiliğini versin gaş'

ya da bana
'len yeter et
endekini sakat etcen
Allah esirgesin'
bobamın o(ğ)lumu dinine yanayın
ver ediyon köy göçüren gürzünü

seninki tam da do(ğ)rulayın,
gakayın deyo
yandan bi fıldıradıyon
ters tarafa
yanının üsdüne
gakıp da üsdünü silkelemeye
yeltene-ğosa
iniyu sırtına köy topu
yüzünguyu[19] sürçülüp gediyo
nallancak öküz gibi 'hank' deyo
olmadı ayaklarının arkasına
düşmedi senderlediyse
urganı bi çekiyon
gıçüstü


valla garnını yırtdırın deye korkdum
bobası ğibi
eni boyundan fazla eşşolunun
arada bi de başgalarına
höyle yalancıkdan
dolaşıvırıyon..
seninki deragap galeyana geliyo
sendeleyip ayağa gakıyo
o ğarada ben,
birileriynen uraşıyomuş gibi
o değilden bir-keş indiriyon
onnarda az başçavış zopası yememişler ki
zortlayan deke ğibi
tünlüyüp de yere filen yatıvırıyollar
herkeş ani-dakike
gurampaya dahıl oluvudu
bakıyon seninki tostoparlak[20] yumbarlanalak
aya(ğa) ğakmış üstünü silkeleyo
herkeş her yerden bağrışıyo
'-daşa ğaç, daşa ğaş'
anlamyo ki
'-len Allap belanı,
sakat etcen endekini'
ben de acıyorun guya
'-daşa çıksın'

seninki en sonunda güçcük bi daşa dünedi
tek ayaklı camız gibi
şemşem gulakları[21] demişsin
horaz ibiği gibi
bi ayağı ötekinin üsdünde
emme ben görmeyon
işin yutdurmacasındayın
aya(ğı)na dolaşdırıyon da bi çekiyon
götünün üsdüne, zırtadak[22]
tombarlak[23] bişiy olunşada
sanısın haşıradak sap ganlısı aşıyo
valla billa.. şartlar şart ossun
gülmekden yerlere yatıyoz
ooof ooooffff!
bakın annadırıkana bile ğözlerim yaşarıyo

derkene bunnar bobalı-olanlı göz-göze ğeldiler
mayıl-mayıl bakıp medet umuyo
başçavış hiş oralı deği
'bana mısın[24]' demeyo
oralı olsa netçek,

elinden ne ğeli,
işde o ğün bobanın oluna faydasının dokunmadığı bi günüdü


biz hüdüdü aşalı,

su köprüyü böleli çoğ olmuş
valla ıçcık da fırsantını ğollayon
höyle birez menzilime ğirse de
esgerlikde gıdemliden, ombaşıdan,
çavışından, başçavışından

yediğim zopaların horsasını alsam deye

bana galısa
o da çakdı manzarayı
dedemin arkasına arkasına dolaşıyo
kendini sipere-sipere atıyo
'-gapba malı kötek[25] böyle bişiy işdecik'
boz eşeği sakındırık[26] eder valla
gene bir iki endiridim emme narasın
horsamı alamadım
bereket elime goz vermedi
valla o(ğ)lunu goyvurup
öğüme gatan etcen[27]
emme narasın


o(ğ)lu debeleniyo gakıyo
bobasına bakıyo
len ha gapberif höyle bobandan yanna gaşda
Nasiretdinin baklafı yemeye gonşuya
garıyı zıpıdalak[28] getdiği ğibi
bobayın yanna bi varıvırayın ayolayı[29]
ondan keyrisi Allah Kerim
daha dorusu Allah ne verdiyse
ben edeceğimi bilirin

senin ki günsüz oğlak gibi olduğu yerde çömüdüyo
garip-garip siftiniyo
eline aya(ğı)na bakıyo
samıt oldu eyicene
netce(ği)ni bilemedi
böylesi işgence görmemiş ki..
gapbamalıı işdee
bobasının olunun elinden dutca(ğı) yer deği burası
sırat köprüsü nası..
burada öyle
bobası hemi gülüyo
hemi de '-oh olsun' der gibi başını sallayo
bakdı takadı-makatı galmadı
bunu goyvudum
bitkinnikden yere yığılıvıdı


emme gözlerinde zopa yemenin partıltısı
valla bi memnin olduy ki'
her yannarı gevşeyvidi
dadı damağından galdı belli
gatıra çekilmiş beygir gibi


'-tabi başçavışın o(ğ)lu deye buna eziyet eden
sümsükleyen olmamışdır'
'-sağol abey' dedi
'-yediği dayak uçu mu'
'-salıvıdığın uçun mu'
bilemecen gari hinci..

bakdım başçavışın yandan biri ğeldi
elinde başçavışın dürülü beyaz mendili
Aşşa Çeşmeye eletividi
'-dinlenividi tabi'
yüzüne su çarpdı, seniki
ha deyinşe kendine gelemedi
emme herkes eyi eğlendi

içimdeee,,, esgerden geleli beri dinmeyen
esgerliğimin taha ilk gününden dut da,
gıdemli erden
son gününe gadar gördüğüm

kime atılısa atılsın
yediğim yemediğim onca dayağın
horsasını almış dinlenik bi vaziyet

içindeydim
iliklerime ğadar
çok şükür bin şükür ya Rebbim
böğünü de gördüm ya dedim
gabil olmuş demek etdiğim onca dovalar...
ölsem gözüm açık getmez..
Irapbım bunu herkese nasip etmez

--------------------------------------------------------------------------------

[1] hümlümek: hünlümek, tünlümek, zıplamak, atlamak, sıçramak
[2] ağmak: tırmanmak, süğmek
taşa çıkan keçinin ağan oğlağı olur
[3] ebi-ceddi: hemen hemen, nerdeyse hiç birinin
[4] avırt / avurt :yüz, yanak, ağız boşluğunun dış yanları
[5] yülemek: dalını budağını imdirmek, eğşemek, yaprak, dal bırakmamacasına yolmak,
yülük: dalsız yapraksız kalmış
[6] tuz çıkısı : tuz kesesi,
çıkı:çıkın / bohça, kese
[7] yalabık: söyleneni ka'le almayan, bildiğinden şaşmayan, yalaka-serseri yaratılışlı, (yüz-göz olmuş)kimse
[8] yüz vermek: şımarmasına fırsat tanımak, kollamak
[9] ağman asmak: kusur yakıştırmak, gizlediği bir ayıbını ortalığa yaymak, çamur atılırsa izi kalır vs.
[10] yeltenmek: meyletmek, kalkışmak
[11] çala: çağla
[12] abıkat : avukat
[13] bolatan : palavracı, gubudukçu
[14] çıpkı/çımkı : taze sürgünden ince-uzun henüz kurumamış deynek
[15] çıbartmak: yoğun dayak sonucu berelemek
[16] köy göçüren : küçük bir çuval içine saman tepilmiş olur, uzunca bir iple sıkıca bağlanır, havada çevrilerek hedef kişinin omzuna vurulur,
[17] yes etmek: uyutup, fırsatını bularak var gücüyle
[18] cumbalak kılmak: takla atmak
[19] yüzünguyu / yüzünkuyu : yüzükoyun, yüzünün üstüne, yüzüstü
[20] tostoparlak /yusyuvarlak: top gibi yuvarlak
[21] şemşem: olağandan büyük ve yapışık olmayan kulak
[22] zırtadak: beklenmeyen alışılmamış ses veya görüntü
[23] tombarlak / yumbarlak : toparlak, yuvarlak, topaç
[24] bana mısın dememek : umursamamak, adam yerine koymamak.
[25] kötek : dayak
[26] sakındırık: şiddete mazruz kalan hayvan, özellikle kafaya vurulmuşsa tehdit aldılandığında kafasına sopa geleceği endişesiyle başını sakınır.
[27] öğüme gatan etcen : arkasına düşüp kovalayacağım
[28] zıpıtmak : dövmek
[29] ayoğlayı :ayı oğlu ayı (küfür mahiyetinde)