Serbest (Harmanlama) Şiir Konusunda Kısa Bilgiler

Önce üç büyük şairimizden üç şiirle başlayalım ki,onları inceleyerek yapalım açıklamamızı..


MEMLEKET İSTERİM
Memleket isterim (3+3)
Gök mavi, dal yeşil, tarla sarı olsun; (3+3/ 4+2)
Kuşların çiçeklerin diyarı olsun. (3+4 / 3+2)

Memleket isterim (3+3)
Ne başta dert ne gönülde hasret olsun; (4+4+4)
Kardeş kavgasına bir nihayet olsun. (6+6)

Memleket isterim (3+3)
Ne zengin fakir ne sen ben farkı olsun; (5+5+2)
Kış günü herkesin evi barkı olsun. (3+3 /4+2)

Memleket isterim (3+3)
Yaşamak, sevmek gibi gönülden olsun; (3+4 / 3+2)
Olursa bir şikayet ölümden olsun. (4+3 / 3+2)

Cahit Sıtkı Tarancı

************************************************************************
İSTANBUL TÜRKÜSÜ

İstanbul'da, Boğaziçi'nde, (4+5)
Bir fakir Orhan Veli'yim; (4+4)
Veli'nin oğluyum, (3+3)
Târifsiz kederler içindeyim. (3+3+4)
Urumelihisarı'na oturmuşum; (4+4+4)
Oturmuş da bir türkü tutturmuştum: (4+3+4)

"İstanbul'un mermer taşları; (4+5)
Başıma da konuyor, konuyor aman, martı kuşları; (7+5+5)
Gözlerimden boşanır hicran yaşları; (4+4+4)
Edalı'm, (3)
Senin yüzünden bu hâlim." (4+4)

"İstanbulun orta yeri sinama; (4+4+3)
Garipliğim, mahzunluğum duyurmayın anama; (4+4+4+3)
El konuşur, sevişirmiş; bana ne? (4+4+3)
Sevdalı'm, (3)
Boynuna vebâlim! (3+3)

İstanbul'da, Boğaziçi'ndeyim; (4+6)
Bir fakir Orhan Veliyim; (4+4)
Veli'nin oğlu; (5)
Târifsiz kederler içindeyim. (3+3+4)


************************************************************************

KEREM GİBİ
Hava kurşun gibi ağır! (4+4)
Bağır, bağır, bağır (2+2+2)
Bağırıyorum! (5)
Koşun kurşun eritmeğe çağırıyorum... (4+4+5)
O diyor ki bana: (4+2)
-Sen kendi sesinle kül olursun ey! (6+5)
Kerem gibi yana yana... (4+4)
'Deeeert çok, (2)
Hemdert yok' (3)
Yüreklerin kulakları sağır... (4+4+2)
Hava kurşun gibi ağır... (4+4)
Ben diyorum ki ona: (4+3)
? Kül olayım (4)
Kerem gibi yana yana (4+4)
Ben yanmasam (4)
Sen yanmasan (4)
Biz yanmasak, (4)
Nasıl çıkar karanlıklar aydınlığa? (4+4+4)
Hava toprak gibi gebe.. (4+4)
Hava kurşun gibi ağır.. (4+4)
Bağır, bağır, bağır (2+2+2)
Bağırıyorum. (5)
Koşun kurşun eritmeğe çağırıyorum.. (4+4+5)
Nazım Hikmet Ran
-------------------------------------------------------------------------------

Yukarıdaki bütün şiirler bir düzen içinde yazılmış.. Satırlar arasında hece sayıları tutmuyor amma, hepsi hece hece kullanılmış.. Yani gelişigüzel değil..
Ayrıca Orhan Veli'nin İstanbul Türküsü şiirinde arûz fef'ilelerine de rastlanmakta..
Ve yine dikkat edilirse üç büyük şair de açık-kapalı hece kullanarak, aliterasyonlar yaptırarak ve ses uyumları ile şiirlere ahenk katmışlar..

Ve işte en önemlisi : Yukarıdaki tüm şairler kafiyelere çok önem vermişler.. Onları kalın harflerle göstermeye çalıştım. İmge kullanacağız diye, hiçbir şairimiz anlaşılmaz cümleler kurmamışlar(İmge elbette olacak amma,şiir imgelerle boğulmayacak, bulmaca çözdürmeyecek. Akılda kalması için bu şart.).. Hepsi de günlük hayatta kullandığımız kelimeleri kullanmışlar.. Amma; belli bir düzen, bir musikî ve ahenk içinde.. İşte yer yer hecelerin, yer yer aruz tef'ilelerinin, yer yer açık-kapalı hecelerin kullanıldığı şiirlere 'serbest şiir' diyoruz. Bu tip şiirlere 'Harmanlama' dense belki daha uygun olacaktır..

Hecenin ve arûzun küçümsenmeye (nedense) çalışıldığı şu günlerde; eline kalem alan, serbest yazdım diye çıkıyor, ancak ne yaptığını kendisi de bilmiyor. Nedense insanlar okumaktan çok yazmayı tercih ediyor, çok beğendiği bir şiirin dahi yazım tekniklerini inceleme gereği duymuyor..

Netice olarak; nasıl her resim defterine resim yapan ressam sayılmıyorsa, her şiir yazdım diyen de şair sayılmamalı.. Fakat ne yazık ki, şiirde böyle bir kirlenme var.. Müteşairler almış yürümüş.. Kimse eleştiriye açık değil.. Kimi de eleştiri yapacağı yerde hakaret ediyor.. Zaten kirlilik de buralardan kaynaklanıyor.. Yapıcı eleştiriye daima açık olmalıdır.

Çünkü; 'Eleştiri, geliştirir..!'

Şiir denen çileli, amma 'gönlü geniş, ruhu yüksek insanların dünyası' nda iyi yolculuklar dileklerimle..