Tarihin Semboller Dünyası 2

Erken dönem insanındaki teklik anlayışı, grubunun kümesi olan çokluktur. Çokluk ta kendi bencilliğine dönen bir yarar oluşla tekliktir. Yani teklikte, çoklukta kişinin kendisiydi. Kişiyi kodlanmalarla uyaran bencilliği tekillikti. Bencilliğe dek kodların dıştan yönelimi olduğu her bir durumlar da çokluktu. Bu çokluğun bencillik gibi tekliğe karşılık gelmesi de, çokluğun tekliğiydi.

Bencilliğin bir duygu ya da bir uyaran oluşla beliren çokluğu, kişinin tekil kendisidir. İçteki duygu çokluğu kişiyi tek kişi olmaktan çıkarmaz. Bu algısal eşlemeli öğrenme; hem teklikte kendisinin çokluğunu; hem de çoklukta, kendisinin tekliğini kodlamıştır.

Yani çokluğun tekliğini böyle sembolize etmektedir. Dıştaki çokluğun (ormanın ) yaşatılması bu aşamada empati ile olmaktadır. Animizm de bir empati değil midir? Bunlar kendilikten edinilmiş olan ilk an sal soyutlamadırlar. Bunlar insan özneliği içinde edinilmiş bir envanter oluşla, ilk inşanın alt yapı birikimleridirler.

Her bir totem grubun sanatsal anlatım sembolizmi nasıldır? Çokluk tekil insan oluşla her bir insanın iki kol, iki bacak, bir baş ve bir vücutlu görsel figürü vardır. Bu figür aynı zamanda çokluğun figürüdür. Bu diyağram, bir grafikle bir resmin; yüz kişiyi göstermesi gibi bir anlamlandırmadır. Figür hem bendi, hem bizdi. Pekiyi de ittifakın grupları nasıl sembolize edilecektiler?

İttifak içinde yine teklikte çokluğun ve çoklukta tekliğin sembolizmi esastı. Bu esas değişmeyecekti. Esasın kodları gölge konturlarla izafe edilecekti. Çoklukta teklik anlayışınca ittifaka katılan tüm totem grup üyeleri kendi tekliklerini ittifak birliği içinde göreceklerdi. İttifakın birliğini bir insan figürüyle sembolize edilecektiler. İyi de bu figürde ittifakın güç birliği olan her bir totemi nasıl bilinecekti?

Her iki kol, bir totem grubun gücü ve temsilciliği oluşla zaten erken dönemin ortak totem grup bilinciydi. İttifakın kodları bu bir başlı, bir vücutlu ana temaya monte edilecekti. Eğer ittifaka dört totem grup katılmışsa. Bu bir başlı, bir vücutlu ittifakı tema sekiz kollu olacaktı. Her bir totem grup bu temadaki iki kolu kendisi oluşla kendisine eşleyip, bu ittifak içinde kendisini bulacaktılar.

Bir ittifakı birliğin o dönemde gruplar temsilciliği esastı. Daha milleti yapı ortada yoktu. Yöneten bir baş olmaları kurul temsilciliği eliyle bir tek yönetim olmuşlardı. Bu da çoklukta teklikti. Böylece ittifakı çokluk ta, bir vücutla bir başın birlikti tekilliğinin içinde kodlandılar.

Tekildi totem çokluğunun yanına, görünüşle ve reel olarak totemler çokluğu kondu. Yalın totem aitliği anlaması, ittifakın içindeki birlik oluşla; ikinci bir soyutlama geliştirmesini çoklu totemi görünüşün totem tekliğı ile anladılar. Tekliğin gerisindeki bilinirlik ileride bilinemez olacaktı. Bu ikinci soyutlama adeta tavşanın suyunun suyuydu.

Yazı sembolizminin oluşup gelişmediği dönemlerde de ittifak eden totemi gruplar, ittifakı bir birlik oluşturmuşlardı. Dinimiz ritüelinde iman tazeleyişle günlük kezlerce 'Allah birdir. Muhammed onun resulüdür. Ben de buna şahitim' denmesindeki kelimeyi şahadetin benzeri gibi; ittifak üyelerinin de ittifakı imana; ittifakı ahde; ya da itifakı yemine sıklıkla şahitlik etmeleri gerekiyordu. Çünkü ittifaklar eski yalın hafızayı silinmesinin şiddet ve dehşetini taşımaktadırlar. Dönüşler uyumsuzluklar oluyordu.

Bu ittifakı süreci, sözlü anlatmalarının yanında; ittifakı her an yontu semboller huzuru üzerinde görüp sadakatlerini belirtme ya da ittifakı yemini anımsama antları içmeleri için; bu ahidleşmeyi, semboldü yontular karşısında periyodik törenle ya da kişilerin iyi kişi oluşuyla tekilce günlük olarak yapıyorlardı.

Yontu ve çizim sanatıyla ittifakı sembolize ettiler. İttifak öncesinin İlk temasçı buluşma yerleri bu temasları, sağladığı için saygılanıyordular. Bu buluşma, görüşme yeri; ilki yamyamlıktı ve birbirinde kaçındıkları döneme göre; canlarıyla ve mallarıyla güvende olmalarının temas kontaklarını sağladığı kutsal tapınaktı yerlerdi.

İlk tapınak bu güne göre; içinde ilahları, ilahtan tapıncakları olmayan buluşma ve can mal güvenliği taşımanın dokunulmazlık kutsallığı olan 'temasçı buluşmayı ve ahdi oluşu sembolize eden yerdiler'. Bu tapınaklara ittifakı sembolizminin antlaşması olan yontuları kondu ki, ittifak her gün bu sembolik birliği görebilesinlerdi. İçilen andı hatırlayıp, ona bağlı kalışla davranasınlardı. Tapınakta kutsanan şey ittifakın çokluktaki birliğiydi. Birliği sembolize eden ve adeta bu birliğin hatırlanmasını gözlere sokan yontu olan sembolizmin somutluğuydu.

Yontu içinde somutlayıp adreslenen ittifakı anlam; şimdilik yerleşik köy tipi ittifakın meydanındaydı. Yalın totem ilahlar, ittifakın yeni totemine göre aile totemi durumuna sembolize edildi. Bu dönemde aile totemi çok önemli olacaktı. Çünkü kendi toteminizi bilmekle, ittifakın yasasına (ahdine) göre kendi aile toteminizden olan biriyle cinsel birleşmeyi yapamayacağınız öz totem kardeşlerinizi tanımanın kimliği olmuştu.

Eski totem kardeşliği şimdi cinsel yasağın odağındaydı. Karşı ittifakı olan totem grupla birleşecektiniz. İttifak dışındaki diğer cinsler yine, sizlere yasaktan tabuydu.

Artık ilkin 'söz' vardı. Bu söz gruplar arası ahidleşme oluşla, sözleşen; müesses (kurucu) yapı inşası olan; ittifakın sözüydü.

İttifakın sözü, ittifakın totem sembolizmine ve yalın aile totemi sembolizmine dönüşüp; yeni kural ve düzenlemelerin kendisi oluyordu. Çünkü yalın totemlerin süre gelen bir totem yiyeceği, bir totem giyeceği ayrımı oluşla etnik kültürleri vardı. Bir yanda sentezi melez kültür ortaya çıkıyordu. Bir yanda da maziye bağlılık vardı.

Aslında bu tür insan vücutlu, sekiz kollu ittifakı aktarımların sembolizmi, çok daha sonraların, çok gelişmiş bir sembolizm şeklidirler. Oysa ilk ittifakı sembolizmi yorumlamak, anlayıp okumak; konuyu bilmeyenler için hiçte kolay değildirler. Sonraki sembol okuyucu, bu figür karşısında aklın almayacağı fanteziler üretilir ve bu fantezilere mit derler. Ya da bu kodlamayı mitoloji içine katarlar.

Bir insanın keçi ile olan cinsel temasını gösteren yontular karşısında sizin vaki tepkiniz, hiç kuşkusuz ki bu figürü çocukların görmemesi gerektiğinden deminiz; görselliği azmanın sapmanın hayvan seviciliği oluşunu söylemekten ibaret bir konsept olacaktır. Ve bu durumda siz çok haklısınızdır. Bu keşfiniz çok akıllıcadır!

Yine bu kes de bu bağlamda bir tekenin bir insana olan cinsel temasını gösteren yontuyu, bir fantezi olarak ortaya koyacağınız da çok açıktır. Size söylenecek bir söz olamaz. İlk işiniz eşeğin aklına karpuz kabuğu düşürmemek için bu sapıklığın yontusunu imha ederek, böylece ahlakınızı koruyacaksınızdır!

Şunu hemen belirtelim. Bu tür yontularda yontuyu yapan grup kendisini, kendileri görünüşündeki suretle resmederler. Yani yontuyu yapan taraf, grup temsilcisi olan kendilerini, insan suretinde şekil ederler.

İttifakın nedeni olan totem meslekleri, totem temsilciliğin de sembolü olacaktı. İttifaka gelen totem grup, ittifak içinde genel olarak totem mesleği ile bilinip anılırlardı. Çok yalın söyleyecek olursak, keçi beslemeyle uzman totem meslekli bir grup; keçi şeklinde yontuyla ifade edilirdiler.

Sürecek