Adalet Ağaoğlu'nun Hayatı ve Eserleri

Edebiyatla İçerik Editörü

08 Nisan — min. okuma: 3-4 dakika

Türk roman, öykü, tiyatro ve deneme yazarı.

Doğum tarihi ve yeri: 13 Ekim 1929, Nallıhan.
Ölüm tarihi ve yeri: 14 Temmuz 2020, İstanbul

1-Adalet Ağaoğlu'nun Hayatı

Ortaöğrenimini 1946'da Ankara Kız Lisesi'nde tamamladı. 1950'de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nin Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi. Açılan bir sınavla Ankara Radyosu'na girdi. 1951-1971 arasında TRT'de çeşitli görevlerde bulundu. TRT Radyo Dairesi Başkanlığı'ndan, kurumun özerkliğine el konulması sonucu istifa etti. Yazmaya 1946'da Ulus gazetesinde yayınlanan tiyatro eleştirileriyle başladı. 1948-1950 arasında Kaynak dergisinde şiirleri yayınlandı. Sevim Uzgören'le birlikte yazdığı "Bir Oyun Yazalım" adlı oyun 1953'da Ankara Küçük Tiyatro'da sahnelendi. İlk romanının yayınladığı 1973'e kadar sadece tiyatro yazırlığıyla ilgilendi. 1973'ten sonra çalışmalarını öykü ve romanda yoğunlaştırdı. Eserlerinde toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini irdeledi. İlk romanı "Ölmeye Yatmak" 1973'te basıldı. Doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını düşünce üretebilecek boyutlarda irdeledi. Değişimler karşısında edebiyatın yapısal durumu bakımından da arayışçı davrandı, kendine özgü anlatım biçimleri geliştirdi. İstanbul'da yaşıyor.

2-Adalet Ağaoğlu'nun Edebi Kişiliği

İlk romanı Ölmeye Yatmak olan Ağaoğlu, bilinç akışı ve iç monologun ilk ustasıdır. Bir Düğün Gecesi Türk edebiyatında ilk kez "bağımsız iç konuşma tekniği"nin denendiği ilk eserdir. Yazarın bizzat kendisi, romancılığını şu ifadelerle açıklamıştır: "Tek anlatıcıya son vermek; an'ların anlatıcısı olmak; yer zaman öğelerine değişiklik getirmek" onun romancılığının ayırt edici yönüdür. Aydın kimliği, aydın sorumluluğu, aydın bunalımı, özümsenmemiş modernizm, slogancılık esasına dayanan fikrî yapılar, sosyal ve siyasal alanda yaşanan tüm değişim süreçleri, kadın erkek ilişkileri, kadın kimliği, toplumsal baskı unsurları, cinsel konular romanlarında ele aldığı ana başlıklardır. Ruh Üşümesi ve Bir Düğün Gecesi 12 Mart'ı ele alan dönemsel romanlardır. Siyasi bir çözümlemeden ziyade siyasi atmosferin bireysel düzlemdeki etkisi esastır. Fikrimin İnce Gülü dışındaki bütün romanları aydınlarla ilişkili olarak kaleme alınmıştır. Ağaoğlu'nun Dar Zamanlar adlı üçlemesi, edebiyatımızda oldukça meşhurdur. Bu üçleme şu romanlardan oluşmaktadır. Ölmeye Yatmak, Bir Düğün Gecesi, Hayır.

3-Adalet Ağaoğlu'nun Eserleri

Roman
- Ölmeye Yatmak (1973)
- Fikrimin İnce Gülü (1976)
- Bir Düğün Gecesi (1979)
- Yazsonu (1980)
- Üç Beş Kişi (1984)
- Hayır (1987)
- Ruh Üşümesi (1991)
- Romantik Bir Viyana Yazı (1993)
- Dert Dinleme Uzmanı (2014)
Öykü
- Yüksek Gerilim (1974)
- Sessizliğin İlk Sesi (1978)
- Hadi Gidelim (1982)
- Hayatı Savunma Biçimleri (1997)
Tiyatro
- Evcilik Oyunu (1964)
- Çatıdaki Çatlak (1965)
- Tombala (1967)
- Sınırlarda (1970)
- Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar (1973)
- Kendini Yazan Şarkı (1976)
- Çok Uzak-Fazla Yakın (1991)
- Duvar Öyküsü (1992)
- Fikrimin İnce Gülü (1996)
- Çağımızın Tellalı (2011)
Anı
- Göç Temizliği (1985)
- Gece Hayatım (Rüya Anlatısı, 1991)
Deneme
- Güner Sümer Toplu Eserleri (1983)
- Adalet Ağaoğlu Seçmeler (1993)
- Karşılaşmalar (1993)
- Geçerken (1996)
- Başka Karşılaşmalar (1996)
- Öyle Kargaşada Böyle Karşılaşmalar (2002)
- Yeni Karşılaşmalar (2011)
Günlük
- Damla Damla Günler (2004)
- Damla Damla Günler I-II-III (2007)
Mektup
- Mektuplaşmalar (Memet Baydur ile birlikte) (2005)
Antoloji
- Seçmeler (Kendi Seçtikleri) Ekim 1993