Aka Gündüz'ün Hayatı ve Eserleri

Aka Gündüz ya da Enis Avni Akagündüz, Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi.

Doğum tarihi ve yeri: 1885, Selanik, Yunanistan.
Ölüm tarihi ve yeri: 7 Kasım 1958, Türkiye.

1- Aka Gündüz'ün Hayatı

Asıl adı Hüseyin Avni olan yazar , Enis Avni, daha sonra da Aka Gündüz adını kullanmış Aka Gündüz olarak tanınmıştır. 1885 yılında Rumeli’de Alasonya kasabasında doğmuştur. İlk tahsilini Serez ve Selânik’te yaptıktan sonra Selânik Rüşdiyesi’ne ve sonrasında Eğrikapı Sırp Rüşdiyesi’ne devam etmiştir. Evden kaçarak İstanbul’a gelmiş ve sırasıyla Galatasaray, Edirne ve Kuleli askerî idâdîlerinde okumuştur. Harbiye’nin ikinci sınıfında iken siyasete karıştığı için hastalığı da bahane edilerek okuldan ihraç edilmiş  tekrar Selânik’e dönmüştür.

Yazar Paris’e giderek orada Collège de France, Paris Güzel Sanatlar Okulu ve Hukuk Fakültesi’nde iki buçuk yıl çeşitli derslere devam ettikten sonra İstanbul’a dönmüştür. Hariciye gümrüğünde bir memuriyete tayin edilmiş ve . bu vazifede çok kalmadan Selânik’te ikamete mecbur olarak sürgün edilmiştir . 31 Mart Vak‘ası sırasında Hareket Ordusu ile birlikte İstanbul’a gelmiştir. (1909). Adana’daki Ermeni ayaklanması üzerine oraya vali tayin edilen Bahriye nâzırı Büyük Cemal Paşa’nın maiyetinde, on dört ay Adana vilâyet meclisi başkâtipliğinde bulunmuştur. Bu sırada Adana Vilâyet Gazetesi’nde birçok yazısı çıkmıştır. İstanbul’a döndükten sonra matbuat hayatına atılmış, İstanbul’un işgali üzerine İngilizler tarafından Malta’ya sürülmüştür. Sürgün dönüşü Ankara’ya giderek Millî Mücadele’ye kalemiyle katılmış ve Paşa Kâzım ile Anadolu’da Peyâm-ı Sabah (1920) gazetesini çıkararak İstanbul’da Millî Mücadele aleyhinde yazılar neşreden Peyâm-ı Sabah’a karşı çıkmış ve muhaliflerin sindirilmesinde rol oynamştır. Cumhuriyet’ten sonra Millî Mücadele’yi yücelten ve Cumhuriyet’in resmî prensiplerini yaymaya çalışan eserlerini yayımlamıştır. 1932-1946 yılları arasında Ankara milletvekilliği yapmıştır. 6 Kasım 1958’de ölmüştür.

On altı yaşında, Edebiyât-ı Cedîde şairleri tarzında manzumeler yazarak Edebiyat dünyasına giren yazar Aka Gündüz, Enis Safvet, Avni, Muallim ve Serkenkebîn takma adlarıyla edebî ve mizahî birçok şiir ve yazı kaleme almıştır.

Asıl şöhretini millî edebiyat cereyanına katıldıktan sonra kazanmıştır. Aka Gündüz, 1923’ten önce yayımladığı eserlerinde, daha çok, Türklük duygusuyla Rumeli’de düşman elinde kalan Türk toprakları karşısında duyduğu ıstırabı, bir avuç Türk’ün bu topraklarda verdiği kahramanca mücadeleyi dile getirmiştir.

Cumhuriyet’ten sonra yazdığı eserlerinin büyük bir kısmı doğrudan doğruya tezli roman niteliğinde olup ele aldığı zaman dilimi, imparatorluktan millî devlete geçiş dönemidir. Romanlarında kadın ve çocuk terbiyesi, suça ve fuhuşa sürüklenmenin sosyal-psikolojik sebepleri, bâtıl inançların kötü etkileri, savaşın doğurduğu ekonomik ve ahlâkî çöküş, inkılâplardan sonra ortaya çıkan yeni ve yerli hayat tarzının müdafaası ön planda bulunmaktadır. Devrinde geniş bir okuyucu kitlesi tarafından tutulmuş ve eserleri okunmuş bir yazardır. Aka Gündüz’ün şiir, hikâye, piyes, roman, mizahî hikâye, fıkra ve çocuk hikâyesi türlerinde yetmişe yakın eseri yayımlanmıştır. Şiirlerinden bazıları bestelenmiş ve sevilen şarkılar arasında yer almıştır.

2- Aka Gündüz'ün Edebi Kişiliği

Sade dil görüşüne bağlı olup Milli Edebiyat akımı içinde yer almıştır.

Eserlerinde millet sevgisinin neticesi olarak geniş halk zümreleri ile bunların ızdırablarını işlemiştir. Kullandığı cümleleri ateşli ve kısadır. Eserlerinde hayat tecrübesini vermiştir.

3- Aka Gündüz'ün Eserleri

• Şiir ve Piyesleri:
  • Bozgun (şiir, İstanbul 1334)
  • Muhterem Katil (piyes, İstanbul 1330)
  • Yarım Türkler (piyes, İstanbul 1919)
  • Beyaz Kahraman (piyes, Ankara 1932
  • Yarım Osman (piyes, Ankara 1933)
  • Mavi Yıldırım (piyes, Ankara 1933).
  • Türk Kalbi (hikaye, 1911),
  • Türk'ün Kitabı (hikaye, 1911),
  • Kurbağacık (hikaye, 1919),
  • Dikmen Yıldızı (roman, 1927),
  • Odun Kokusu (roman, 1928),
  • Tank-Tango ( roman, 1928),
  • Hayattan Hikayeler (hikaye, 1928),
  • İki Süngü Arasında (roman, 1929),
  • Yaldız (roman, 1930),
  • Çapkın Kız (roman, 1930),
  • Aysel (roman, 1932),
  • Ben Öldürmedim (roman, 1933),
  • Onların Romanı (roman, 1933),
  • Kokain (roman, 1935),
  • Üvey Ana (roman, 1935),
  • Üç Kızın Hikayesi (roman, 1933),
  • Aşkın Temizi (roman, 1937),
  • Çapraz Delikanlı (roman, 1938),
  • Zekeriya Sofrası (roman 1938),
  • Mezar Kazıcılar (roman, 1939),
  • Giderayak (roman, 1939),
  • Yayla Kızı (roman, 1940),
  • Bebek (roman, 1941),
  • Bir Şoförün Gizli Defteri (roman, 1943),
  • Eğer Aşk... (roman, 1946),
  • Sansaros (roman, 1946),
  • Bir Kızın Masalı (roman, 1954)