Ali Püsküllüoğlu'nun Hayatı ve Eserleri

Edebiyatla İçerik Editörü

27 Nisan — min. okuma: 5-6 dakika

Ali Püsküllüoğlu, Türk yazar, şair ve sözbilimci

Doğum tarihi ve yeri: 1 Ocak 1935, Kadirli.
Ölüm tarihi ve yeri: 24 Haziran 2008, Ankara.

1- Ali Püsküllüoğlu'nun Hayatı

Şair çiftçi bir ailenin çocuğu olarak , Adana'nın Kadirli ilçesinde doğmuştur. Çalışmak zorunda kalmış ve Mersin Lisesi’ndeki öğrenimini yarıda bırakmıştır. Çeşitli işler yaptıktan sonra (çiftçilik, gazete satıcılığı, sinema biletçiliği, avukat yazmanlığı, redaktörlük, gazetecilik, yayımcılık gibi) 1959’da İstanbul’da Çevre Yayınevini kurmuştur. 1960 yılında Türk Dil Kurumu’na girerek Yayın ve Tanıtma Kolu’nda uzman olarak çalışmıştır (1983 yılına kadar). Kadirli'de Karacaoğlan adlı bir gazete çıkarmıştır ve Türk Dil Kurumu adına radyo konuşmaları hazırlamıştır. 1962-1963 yılları arasında Ankara Radyosu’nda ve Türkiye Radyolarında dil üzerine programlar hazırlamıştır.

Yazar,1981’de Nasreddin Hoca adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Çocuk Yazını Ödülünü1983'te Gül, Sevgili Yurdum ile Toprak Şiir Ödülü'nü; Zamansız şiir kitabıyla da Yunus Nadi Şiir Ödülü'nü (2005) kazanmıştır. Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucuları arasındadır. Hürgün gazetesinde serbest yazar olarak çalışmıştır (1985). Ali Püsküllüoğlu 24 Haziran 2008'de Ankara'da vefat etmiştir. Püsküllüoğlu, ilk şiirlerini Kaynak, Varlık ve Hisar dergilerinde yayımlamıştır. Türk dili konusundaki çalışmalarının yanı sıra Ulus ve Halkçı gazetelerinin sanat sayfalarını yönetmiştir. Kadirli’de Karacaoğlan adlı haftalık bir gazete çıkarmış bu gazete sadece 12 sayı yayımlanabilmiştir (Pulat-İğnecioğlu, 2018: 54). Şiirin sorunlarını gündeme getirmek amacıyla Yusufçuk (Ocak 1979- Aralık 1980, 24 sayı) adlı aylık dergiyi çıkarmıştır.

Püsküllüoğlu, 1960'lardan sonra Türk Dil Kurumu'nda çalıştığı yıllarda yine aynı kurum adına öz Türkçeyle ilgili radyo konuşmaları hazırlamıştır. "Ana Dilimiz" saatinde yer alan bu konuşmalarının Ocak 1965 ile Ekim 1965 günlerini kapsayan kısmını Konuşmalar adıyla (1966) yayımlamıştır. 1962-1963'te Ankara Radyosu’nda “Kitap Saati" ve Türkiye Radyolarında “Arı Dile Doğru", "Ana Dilimiz“, “Öz Dilimiz" programlarını hazırlamıştır. Türkiye Radyoları'nda bir yıl süreyle her akşam yayımlanan Atatürk’ün Söylev’ini günümüz diline aktararak sunmuştur.

Şairin ilk şiir kitabı Pembe Beyaz adıyla yayımlanmıştır. Dil Derneğinin ve Edebiyatçılar Derneğinin kurucularından olan Püsküllüoğlu'nun Ulus, Vatan, Cumhuriyet, Halkçı, Yusufçuk, Miiliyet Sanat, Yazko Edebiyat, Oluşum gibi birçok gazete ve dergide şiir ve şairler, dil ve Türkçe üzerine değerlendirme ve eleştiri yazıları yayımlanmıştır. 1960- 1983 yılları arasında Türk Dil Kurumu'nda Yayın ve Tanıtma Kolu uzmanı olarak çalışmış, ancak1983'te Türk Dil Kurumu'na el konulması üzerine istifa etmiştir

Püsküllüoğlu şairliğinden çok sözlük çalışmaları ile ön plana çıkmıştır. Yirmiye yakın sözlük çalışması ,İngilizceden çevirdiği kısa oyunları da vardır. Açlar ve Merhaba Dışarıdaki (William Saroyan'dan), Atom Kızılı (N. Richard Nash'den), İçe Doğduğu Gibi (Tad Mosel’den), Kum Sandığı (Edward Albee’den) . Bu çevirilerinin bazılarında yazar ve oyun hakkında kısa bilgiler vermiş ve değerlendirmelerde bulunmuştur. Yaşar Kemal Sözlüğü (1974) adlı çalışmasında anılan yazarın romanlarında geçen bölgesel sözcükleri ve deyimleri yazı dilindeki anlamları karşılarında olacak şekilde ve romanda sözcüğün veya deyimin geçtiği cümle ile örneklendirerek vermiştir. Ereğli Yokken Armudun Adı Neydi (Çalımlı Sözler Kitabı) (2005) adlı çalışması ise kendisinin sözlük çalışmaları sırasında rastladığı birtakım sanatlı söz dizilerini içermiştir. Atasözü veya deyime benzemeyen bu sözler, esprili ve hoş sözlerdir. Onu Öyle Yazmazlar (2007) adlı çalışması "Onu Öyle Demezler" ve "Onu Öyle Yazmazlar" başlıklarını taşıyan iki bölümden oluşur. İlk bölümde, kendisinin Milliyet gazetesinde haftada bir yayımlanmış olan fakat Milliyet gazetesinin isteği ile yazılarında yapılan dil ve yazım yanlışlarını ele aldığı makaleleri yer almıştır. İkinci bölümde ise yaygın olarak yanlış yazılan sözcükler için bir yanlış ve doğru dizini yer almıştır. Dile Karışılmaz Mı? (2008) adlı denemesi dil tartışmalarını, dilde yaşanan yozlaşmayı, dil ve siyaset ilişkisini, şiiri, çocuk yazınını, sözlük ve sözlükçülük gibi konulardaki fikirlerini içermiştir. Şiirleri İngilizce, Arapça, Rusça, Fransızca, İsveççe, Sırpça gibi dillere çevrilmiştir (Püsküllüoğlu, 2006). Çağdaş Türk Dili dergisi, Mayıs 2004'te Ali Püsküllüoğlu'nun özgeçmişini ve onunla ilgili geniş bir kaynakçayı yayımlamıştır. Dergi Ekim 2008 sayısını da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlamıştır. Dize dergisinin Haziran 2004 sayısı da "Ali Püsküllüoğlu Özel Sayısı" olarak yayımlanmıştır.

2- Ali Püsküllüoğlu'nun Edebi Kişiliği

Şiirlerinde halk şiirinin izleri görülmektedir . İlk şiirlerinde yalın cümlelerin, halk söyleyişinden gelen ifadelerin yer aldığı ve bu şiirlerinde iyimserlik havasının hâkim olduğu söylenmiştir. Ülkü Tamer, Turgut Uyar ve Edip Cansever şiirlerine benzer özellikler taşıyan ilk şiirleriyle İkinci Yeni şiirinin ölçülü, dengeli bir şairi olarak tanınmıştır.

3- Ali Püsküllüoğlu'nun Eserleri

Şiir:
- Pembe Beyaz (1955)
- Aydınlık içinde (1956)
- Karanfilli Saksı (1958)
- Uzun Atlar Denizi (1962)
- Sırtımızda Kızgın Güneş (1965)
- Unutma Onları (1976)
- Yaz ve Yağmur (1978)
- Gül Sevgili Yurdum (1983)
- Babadat (Toplu Şiirler, 1950-1997)
Sözlük Çalışmaları:
- Şairliğinin yanı sıra dil ve sözlük alanındaki çalışmalarıyla da kendini kabul ettirmiştir. Sözlük çalışmalarına 1963'te başladı ve ilk sözlüğü olan Öz Türkçe Sözlük 1966'da yayımlandı. O zamandan bu yana, kırk yılı aşan bir süre içinde, yirmiyi aşan sayıda ve çeşitli boyutta sözlükleri yayımlandı.