Cahit Külebi Hayatı ve Eserleri

Cahit Külebi (d. 10 Ocak 1917 Tokat - ö. 20 Haziran 1997 Ankara) Şair, yazar.

1- Cahit Külebi’nin Hayatı

Asıl adı Mahmut Cahit Erencan’dır. Nazmi Cahit, Mahmut Cahit, Cahit Külebi isimlerini kullanmıştır. 1929 yılında Niksar Gazi Ahmet Danişment İlkokulu’nu, 1936 yılında Sivas Lisesi’ni bitirdi. İlk şiirleri Sivas Lisesi’nin Toplantı isimli dergisinde yayınlandı. Eğitim hayatına devam etmek için İstanbul’a gitti. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü okudu.

1940 yılında üniversiteden mezun olan Külebi, Antalya Lisesi, Ankara Gazi Lisesi ve Ankara Devlet Konservatuarı’nda edebiyat öğretmenliği yapmıştır. İlk şiir kitabı olan Adamın Biri 1946 yılında yayınlandı. Adamın Biri adlı eserinden üç yıl sonra Rüzgar isimli kitabı yayınlandı. Edebiyat öğretmenliği yaptıktan sonra 1956 ile 1960 yılları arasında Milli Eğitim Müfettişliği yapmıştır.

1954’te Yeşeren Otlar eseri yayınlandı. Yeşeren Otlar isimli eseri ile 1955 yılında Türk Dil Kurumu Edebiyat Ödülünü aldı. Müfettişlikten sonra Kültür Ateşesi ve Öğrenci müfettişi olarak İsviçre’ye gitti. 1960 ile 1964 yılları arasında İsviçre’de bulundu. Kültür Ateşeliği vazifesinden sonra yurda döndü. 1970 ile 1971 yıllarında Kültür Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı yaptı.

1971 ile 1972 sonuna kadar Milli Eğitim Bakanlığı Başmüfettişliği görevlerini yerine getirmiştir. Edebiyat çevrelerinde Cahit Külebi olarak tanındığından dolayı belli bir süre sonra soyadını da Külebi olarak değiştirerek Cahit Külebi olarak hayatına devam etti. 1972 yılında emekli olan Cahit Külebi, emekliliğinin ardından 1973 ile 1983 arasında Türk Dil Kurumu genel yazmanı olarak görev yaptı.

Türk Dil Kurumunun yapı değişikliğiyle birlikte kurumdan ayrıldı. 1983 yılında Sosyal Demokrat Halkçı Parti ve SODEP’in kuruluşunda bulundu. 1985 yılında kazandığı Yeditepe Şiir Armağanı’nı Yangın adlı eseri ile almıştır. 1940’ta başlayan şiirde yenileşmenin önemli temsilcilerinden olan Külebi, şiirlerini içten ve samimi bir anlatımla yazmıştır. Hayatının son zamanları, yakınlarının ölümlerine duyduğu acılarla gecen Cahit Külebi 20 Haziran 1997 yılında Ankara’da vefat etti.

2- Cahit Külebi’nin Edebi Kişiliği

İlk şiirlerini Nazmi Cahit adı ile Gençlik dergisinde yayınlamış olan Cahit Külebi, daha sonraki tarihlerde Varlık dergisinde yayınlanan şiirlerinde de aynı adı kullanmıştır. Yeni şiiri gelenekle büyük ustalıkla bir araya getirmiş olan Külebi, Aşık Edebiyatı tarzından beslenen serbest şiirleri kaleme almıştır. Karacaoğlan’a çok yakın hisseden Külebi, kendini Karacaoğlan’ın bacanağı olarak görmüştür.

Yaşadığı dönemdeki akımlara bağlanmadan bağımsız bir şekilde sanat yaşamını devam ettirmiştir. İç sesler, yarım uyaklar, zarif benzetmelerle bezediği duygu ve düşünce söyleyişlerine özgün bir hava katmıştır. Şiirinin başlıca özellikleri, anılarla içten ve güçlü bir duyarlılık, yurdun çeşitli yerlerindeki yaşamı modern bir şekilde yeni bir romantizmle yaşatmadır. Nevit Kodallı, Külebi’nin Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda adlı kitabından Atatürk Oratoryosu oluşturmuştur.

• Takma isim olarak Nazmi Cahit adını kullanmıştır.
• Şiirlerinde, Halk Edebiyatı’nın özellikleri daha çok hakimdir.
• Duygulu, romantik ve lirik şiirleri ile tanınmış olan Külebi, bir saz şairi içtenliği ile yazmıştır.
• Şiirlerinde yurdun değişik köşelerinden manzaralar ve Anadolu gerçeklerini yansıtmak istemiştir.
• Çocukluk dönemi ve diğer anılarından kalan izlenimleri şiirlerinde işlemiştir.
• Heceyi pek kullanmamış olup biçimin serbest olması gerektiğini savunmuştur. Kafiyeyi yalnızca ahenk oluşturmak için değerlendirmiştir.
• Şiirlerinde bir romantizm olsa da çoğunlukla realist unsurların ağır bastığı gözlenmektedir.
• Milli sanat şiirlerinin ana kaynağıdır. Deyişler ve halk türküleri eserlerinin temelini meydana getirir. Kısaca şiirlerinin temelinde Halk, Doğa ve Kadınlar vardır.
• Toplumcu bir anlayışla kaleme aldığı eserlerinde, hüzünlü, gerçekçi, iyimser ve neşeli bir hava hakimdir.

3- Cahit Külebi’nin Eserleri

• Şiirleri:
  • 1949 Rüzgar
  • 1952 Atatürk Kurtuluş Savaşında
  • 1954 Yeşeren Otlar
  • 1965 Süt
  • 1969 Şiirler
  • 1973 Türk Mavisi
  • 1977 Sıkıntı ve Umut
  • 1980 Yangın
  • 1982 Bütün Şiirleri
  • 1991 Güz Türküleri
  • 1977 Bütün Şiirleri
  • 1996 Güzel Yurdum
  • 1990 Zerdali Ağacı
  • Biz Biliriz Bizim İşlerimizi
  • Kamyonlar Kavun Taşır
  • Sana Borçluyuz
  • Herkesin Bir Derdi Var
  • Alacakaranlıkta
  • Uçak Yolculuğu
  • Ekin'in Göz Yaşları
  • Özgürlük
  • Çürüyen Otlar
• Anılar:
  • 1986 İçi Sevda Dolu Yolculuk
• Düz Yazılar:
  • 1985 Şiir Her Zaman