Erzurumlu Emrah'ın Hayatı ve Eserleri

Erzurumlu Emrah, Türk halk şairi.

1- Erzurumlu Emrah'ın Hayatı

Hayatına dair belirgin bilgilerin olmadığı Erzurumlu halk ozanlarından birisi olarak kabul gören Emrah’ın yaygın kanıya göre il sınırları içerisinde yer alan Tanbura köyünde 1777 yılı içerisinde dünyaya geldiği sanılmaktadır. İlk dönemlerde Erzurum bölgesinde medrese eğitimi gören halk ozanı sonraki zaman dilimlerinde Sivas, Konya ve Tokat gibi Anadolu’nun farklı bölgelerinde yaşamını sürdürmüş ve ortaya koyduğu eserlerde bu yörelerdeki serüvenlerinden kesitler sunmuştur. Kastamonu yöresinde bulunduğu sıralarda bölge halkından Alişan Beyin ilgisini çeken Erzurumlu Emrah, onun yardımları ile birlikte yeni bir düzen kurdu ve bu bölgede evlendi. Alişan Beyin vefatından sonraki süreçte Sinop ve Trabzon gibi kentlere giden Emrah 1840 yılı itibariyle karısını da kaybetmesinin ardından Tokat iline bağlı bir yöre olan Niksar bölgesinde yaşamının geri kalan yıllarını geçirmiştir. Burada geçirdiği zaman dilimleri içerisinde Tokatlı Nuri gibi bir ozanın yetişmesine katkılar sunan  Emrah1860 yılında hayata gözlerini yummuştur.

2- Erzurumlu Emrah’ın Edebi Kişiliği

Yaşamı boyunca birçok bölgede hayat süren Erzurumlu Emrah, farklı yöre insanları ile ilişkilerini ve bu yörelerde karşı karşıya geldiği durumları eserlerine özgün bir biçimde yansıtmıştır. Eserlerinin niteliği incelendiği takdirde öge vurgularının titizliği ve Divan şiiri unsurlarına verdiği önem dolayısı ile yeterli niteliğe sahip olacak şekilde eğitim aldığı görülebilen halk ozanı, tasavvuf alanında da birtakım çalışmalar yürütmüştür. Kendine has bir üslupla eserlerini ortaya koyan ve bu nedenle birçok yöreden farklı kesime mensup insanların ilgi odağı haline gelen ozan, Edebiyata ilgi duyan kişilerin davetlerini geri çevirmemiş ve bu sayede birçok yörede yaşamını sürdürme fırsatını elde etmiştir.

Günümüz koşulları itibari ile Emrahoğulları soyadını taşıyan aileler birbirlerinden oldukça uzak sayılabilecek yörelerde yaşamlarını devam ettirmektedir. Bu nedenle farklı yerlerde bu soyadına ait mezarlıkların bulunması ozanın ününün ne kadar yaygın bir hal aldığını gösteren unsurlardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Şiirlerinin toplumda oluşturduğu etkilerinin sonrasında eserleri geniş zaman dilimleri içerisinde halk arasında yayılmış ve günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Aruz ile ortaya koyduğu eserleri basılı hale getirilen Erzurumlu Emrah’ın mezarının Niksar sınırları içerisinde bulunması, ozanın şanının ne derecede büyük bir niteliğe sahip olduğunu gösteren bir diğer husus olarak karşımıza çıkmaktadır.

19.yüzyılı içeren dönemde Dertli ve Seyrani gibi toplumun farklı kesimleri tarafından takip edilen sınırlı sayıdaki ozanlardan birisi olma unvanını yakalayan Erzurumlu Emrah’ın Divan şiiri alanında ortaya koyduğu bazı eserler sınırlı bir şekilde kopya edilmiştir. Doğu Anadolu kökenli bir saz şairi olarak ozanın değişik yöreler içerisinde birçok durumla karşı karşıya kalması özellikle Orta ve Doğu Anadolu bölgesinde büyük bir infial ortaya koymuştur. Bu yüzyıl içerisinde gerçekleştirilen aşıkfasılı etkinliklerinde, ortaya koyduğu eserleri yoğun bir şekilde kullanılan sanatçı toplum gözünde oldukça değerli bir niteliğe sahiptir. Oldukça çalışkan bir yapıya sahip olan usta sanatçı klasik edebiyat alanında elde ettiği bilgi ve birikimleri eserlerinde aktif olarak değerlendirmiştir.

Aşk ve gurbet gibi konuları eserlerinde işleyen usta halk ozanı içten ve etkili diliyle halkın beğenisini kazanmıştır. Koşma ve semai alanında düzenlediği eserlerle önem kazanan Erzurumlu Emrah’ın eserleri ile Ercişli Selvi Han’a ait eserler arasında çeşitli benzetmeler yapılmış ve Ercişli tarafından ortaya konan şiirlerden bazıları Emrah’a mal edilmiştir. Sanatçının bilinen eserleri arasında Divan-ı Emrah, Aşık Emrah Hayat ve Şiirleri, Erzurumlu Hayatı ve Şiirleri oldukça dikkat çekici bir niteliğe sahiptir.

3- Erzurumlu Emrah Şiirleri

Usta halk ozanının en çok ilgi gören şiirleri arasında Dedim Dilber Didelerin Islanmış, Ne Feryat Edersin Divane Bülbül, Hazan ile Geçti Gülşeni Bustan ve Gönül Gitmek İster Gurbet İllere yer almaktadır. Şiirlerini oluştururken Fuzuli, Nedim ve Baki gibi ustalardan etkilenen Erzurumlu Emrah, serbest ve süh söyleyişe sahip olan şiirleri ile ön planda yer almaktadır. Bazı eserleri incelendiği takdirde tekke şiirinden esintiler görebilmek mümkündür. Usta sanatçı, kalem şairliğine ilgi duymuş ve bu nedenle Divan şiiri alanında daha çok eser ortaya koymuştur. Günümüz imkanları ile birlikte sadece kütüphane veya kitaplar değil birçok online platform üzerinden ozanın eserlerine ulaşabilmek ve bu eserler üzerinde derinlemesine inceleme yapabilmek mümkündür.