Göçüşme Kuralı (Metatez)

Göçüşme (metatez), kelime içerisindeki iki sesin sıralanışının değişmesi, diğer bir tabirle yer değiştirmesi olayıdır. Meydana gelmesi belirli kıstas ve düzene bağlanamaz, yani belli ses düzenlerinin göçüşmeyi beraberinde getirdiği düşünülemez; ancak söyleyiş kolaylığı sağlama eğilimi genel etken kabul edilebilir. Genelde ardışık sessizler arasında gerçekleşen göçüşme, sesli ile sessiz arasında ve uzak sesler arasında da görülebilir. Her dilde her devirde karşımıza çıkan göçüşme olayının tipik örneklerine ağızlarda ve çocuk dilinde sıkça rastlanır. 

Türkçede daha çok r veya l ünsüzünün bulunduğu sözcüklerde, birinci hecenin sonundaki sesle, ikinci hecenin başındaki ses, birbirinin yerine geçer.

Bazı örnekleri şunlardır: 

• köprü - körpü,
• kirpik - kiprik,
• öğretmek - örgetmek,
• çömlek - çölmek,
• toprak - torpak,
• yaprak - yarpak,
• yalnız - yanlız,
• kibrit - kirbit,
• memleket - melmeket/melmekat,
• akşam - aşkam,
• ekşi - eşki,
• reçel - leçer,
• sarımsak - sarmısak,
• perhiz - pehriz
• zerdali  - zelderi
• ödünç  - öndüç

Yan yana bulunan sesler arasındaki göçüşmeye yakın göçüşme, uzak sesler arasındaki göçüşmeye de uzak göçüşme denir.

Yakın Göçüşme Örnekleri:

• bayram - baryam,
• derya - deyra,
• köprü - körpü,
• yanlış - yalnış,
• kirpik - kiprik,
• toprak - torpak,
• çömlek - çölmek

Uzak Göçüşme Örnekleri:

• ödünç - öndüç,
• ileri - ireli,
• lanet - nalet,
• güvercin - güvencir
• zerdali - zelderi