Joseph Heller'in Hayatı ve Eserleri

Joseph Heller, Amerikalı yazar.

Doğum tarihi ve yeri: 1 Mayıs 1923, Coney Adası, New York, ABD.
Ölüm tarihi ve yeri: 12 Aralık 1999, East Hampton, New York, ABD.

1- Joseph Heller'in Hayatı

Heller 1 mayıs 1923’de Brooklyn bölgesinde Coney Island’da doğmuştur. Sovyetler birliğinden göç etmiş yahudi bir ailenin çocuğudur. babası Isaac Donald heller 1913 yılında Amerika’ya göç etmiş bir toptancı fırının dağıtım işlerini yapan bir kamyon şoförüdür. Donald Heller, Heller 6 yaşındayken, geçirdiği bir ameliyat sonrasında ölmüştür. Heller ilköğrenimine Coney Island’da bir ilkokulda başlamıştır. annesi Lena Heller Amerika’daki yaşama hiçbir zaman uyum sağlayamamış, hayatı boyunca ingilizceyi de iyi öğrenememiş, aile hep maddi sıkıntılar içinde yaşamıştır.

Joseph Heller 1941’de Abraham Lincoln Lisesi’ni bitirmiş, okulun ardından hemen çalışmaya başlamıştır. bir sigorta şirketinde dosya memuru olarak işe başlamış, 1941 yılının aralık ayında ABD II. dünya savaşına katılınca Norfolk’a giderek Norfolk tersanesinde demirci çırağı olarak çalışmıştır. Çocukluğundan beri yazmaya meraklı olan Heller gençliğinde, Rusya’nın Finlandiya’yı işgali üzerine yazdığı bir hikayeyi new york daily news’a göndermiş ancak hikaye reddedilmiştir.

Savaş sürerken orduya katılan Heller 19 yaşındadır. önce evrak memuru olarak görev yapmış, 1942 yılının ekim ayında o zamanlar havacılık şube olarak bilinen, 1947’de Amerika Birleşik Devletleri hava kuvvetleri adını alacak olan hava kuvvetlerine geçmiştir. bombardıman uçaklarında topçu olarak yetiştirilmek üzere askeri okulda eğitime gönderilmiştir. Askeri okuldan teğmen rütbesiyle mezun olduktan sonra, 1944’te, Roma’da bulunan 12.hava kuvvetleri 488. Filosuna atanmıştır.

Heller’in savaş hakkındaki olumlu ve coşkulu duyguları güneydoğu Fransa’da rhone nehri üzerinde uçtukları 37.görevi sırasında değişmiştir. Madde 22’nin ana fikrini belirleyen de bu uçuş olmuştur. bombardıman uçuşu sırasında yardımcı pilot telaşı ve paniğe kapılması sonucunda uçağı pike uçuşu konumuna getirmiş, uçağı düşmekten son anda Heller kurtarmıştır. olay sonrası topçulardan biri yaralanmış, Heller daha sonra “ölümün ne kadar yakınımızda kol gezdiğini ilk defa bu kadar derinden hissettiğini” söylemiştir.

Heller savaş boyunca Akdeniz üzerinde 60 bombardıman görevi gerçekleştirmiş, savaş dönüşü “kendisini kahraman gibi hissettiğini” söylemiştir. savaşta gösterdiği gözü peklik ve üstün başarısı, savaş madalyası ve önemli bir unvan sayılan başkanlık birlik savaş nişanı ile ödüllendirilmiştir. Savaştan sonra, savaşa katılmış gençlere yükseköğrenimlerini sürdürmeleri için hazırlanan gı bill federal programı kapsamında Heller, kuzey Kaliforniya Üniversitesi'nde İngiliz edebiyatı okumaya başlamıştır. İlk hikayesi bu dönemde, dönemin prestijli dergilerinden biri olan Story dergisinde yayımlanmıştır. 1945’te Şhirley Held ile evlenmiştir. Erica Jill ve Theodore Michael adlı iki çocukları olmuştur. Heller ertesi yıl, New York Üniversitesi'ne geçmiş, burada prof. dr. Maurice Baudin’in öğrencisi olmuş, Baudin kendisine yazma konusunda cesaret vermiştir. New York üniversitesi edebiyat fakültesinden 1948 yılında, akademik onur derecesi olan phi beta kappa listesine girerek mezun olmuştur. bu dönemde iki hikâyesi The Atlantic Monthly’de, iki hikâyesi de Esquire dergisinde basılmıştır.

Heller Columbia Üniversitesi’nde Amerikan edebiyatı üzerine master yapmış, master eğitiminin bir yılını Fulbright bursiyeri olarak Oxford Üniversitesi’ndeki St. Catherine’s College’da okumuştur (1949-1950) .1956’da Look dergisinde reklam yöneticisi olarak çalışmaya başlamış, 1958’de Mccalls dergisine geçmiştir. Heller romanını yazmaya devam etmektedir. bu dönemde geceleri bir yandan da romanını yazmaktadır. bu sıralarda bir gün sıkılıp yazmayı bıraktığını, roman taslağının üzerinde çalıştığı zamanı televizyon izleyerek doldurmaya çalıştığını anlatmıştır. ancak bu sürecin sonunda çok sıkılmış, dünyada insanların nasıl olup da roman yazmadan yaşayabildiğine hayret ettiğini söylemiş ve romanına dönmüştür: "sekiz yıl boyunca her gece en az iki üç saatimi bu romana verdim. yalnızca bir gece yazmadım ve eşimle oturup televizyon seyrettim. ancak o gece bile beni romanıma götürdü."

madde 22, 1961’de yayımlanmıştır. Leon Uris’in ıı. dünya savaşı’nda Polonya’daki Nazi işgalini anlatan Mila 18 romanının 1961’de yayımlanması üzerine Heller kendi romanının adını madde 22 olarak değiştirmiştir. kitabın yayımlanmasından sonra Heller, Yale ve Pennsylvania üniversitelerindeki derslerini bırakarak tamamen yazarlığa dönmüştür. üniversiteye 70’lerin başında devam etmiştir.

Romanı önce olumlu ya da olumsuz farklı eleştiriler almıştır. Chicago Sun Times gazetesi romanı “Son yılların en iyi Amerikan romanı” olarak değerlendirse de Madde 22 yayımlandığı yıl yalnızca 30,000 adet satmıştır. 1962’de İngiltere’de yayımlandığında ise çok satanlar listesine girmiştir. 1962’den itibaren ABD’de çok satanlar arasında yer almaya başlamış, bugüne kadar 10 milyonun üzerinde satmıştır. madde 22’nin adı İngilizcede çözümü olmayan, çıkış yolu bulunmayan güç durumları ifade eden bir terim haline gelmiştir.

Madde 22 romanı içerdiği argo sözcükler ve küfürler nedeniyle ABD’nin bazı eyaletlerinde yasaklanmış, kitabın okul kütüphanelerine girişi engellenmiştir. 1972’de başlayan bu tür yasaklamalar 1976’da kaldırılmıştır.

İlk romanından sonra Heller, “We Bombed in New Haven” adlı bir oyun yazmış, oyun ilk olarak 1967’de Yale Üniversitesi’nin tiyatro topluluğu tarafından sahnelenmiştir. burada sahnelenmesinin ardından 1968 yılı sonbahar döneminde Broadway’de sahnelenmeye başlanmış ve 86 temsil oynanmıştır. oyun yarı fantastik bir kurguya sahiptir. oyunda bir grup aktör bombardıman pilotu rolü oynarlar ancak gerçeklikle kurgu birbirine karışmaya başlar ve pilot rolü yapan aktörlerden rol gereği ölenler günlük hayatta da kaybolur. oyun kimi eleştirmenler tarafından olumlu kimilerince de olumsuz değerlendirilmiştir.

1971’de City College of Vew York’ta yaratıcı yazarlık dersleri vermeye başlamış, 1975’e kadar bu dersleri vermeyi sürdürmüştür.

Heller’in ikinci romanı “Something Happaned” 1974’te yayımlanmıştır. Üçüncü romanı “Good As Gold” 1979’da yayımlanmıştır. roman ilk yayımlandığında ortalığı karıştırmıştır, çünkü tartışmalı bir konuyu, Amerika’nın Yahudi deneyimini anlatmaktadır. romanın saldırgan olarak değerlendirilen mizahi dili tartışmaları da büyütmüştür.

Heller 1981 yılında karısı Shirley’den ayrılmış, 1984’te boşanmışlardır. Heller aralık 1981’de aniden rahatsızlanmış, guillain-barré sendromu hastalığına yakalandığı teşhisi konulmuştur. bu hastalık çevresel sinir sistemini etkileyen, nadir görülen bir felç türüdür. Heller 13 aralık 1981 tarihinde hastaneye kaldırılmış, uzun süren bir tedavi süreci geçirmiş, 26 ocak 1982?tarihine kadar hastanede yatmıştır. hastanede kaldığı sürede yaşadıklarını 1986’da yayımlanan “No Laughing Matter” (gülünecek bir şey yok) kitabında anlatmıştır. kitabı arkadaşı Speed Vogel’in desteğiyle tamamlamış, kitapta Vogel’in ismi de yer almıştır. Heller 12 aralık 1999’da New York-East Hampton’daki evinde geçirdiği kalp krizi sonrası hayatını kaybetmiştir.

2- Joseph Heller'in Edebi Kişliği

Heller düşüncelerini çok ustaca ifade etmiş bir yazardır. Bu nedenle, kitaplarının çoğunun demonte edilmiş olması hiç de şaşırtıcı değildir. Yazar halkın dikkatini savaş sorununa çekmeye ve insanları insanlığa çağırmaya çalışmıştır

3- Joseph Heller'in Eserleri

• 1961 - Yakalama-22
• 1974 - Bir Şey Oldu
• 1979 - Altın Kadar İyi
• 1984 - Allah Bilir
• 1986 - Gülmek Önemli Değil (Speed Vogel)
• 1988 - Bunu Resimle
• 1994 - Kapanış Saati
• 1998 - Şimdi ve Sonra
• 2000 - Bir Sanatçının Yaşlı Bir Adam Olarak Portresi - Hacer ve İsmail