Muallim Naci'nin Hayatı ve Eserleri

Muallim Naci, Türk yazar, şair, öğretmen ve eleştirmen. Aruz veznini Türkçeye kusursuzca uygulamak için çalışmış bir Tanzimat dönemi şairidir.

Doğum tarihi ve yeri: 1849, Fatih
Ölüm tarihi ve yeri: 12 Nisan 1893, İstanbul

1- Muallim Naci'nin Hayatı

1850 yılında İstanbul’da doğan Naci'nin asıl adı Ömer’dir. Babasının ölümü üzerine dayısının yanına Varna’ya giderek orada medrese öğrenimi görmüş, Varna Rüştiyesi’nde öğretmenlik yapmıştır. Sait Paşa’nın özel kâtibi olarak Rumeli ve Anadolu’nun birçok kentini dolaştıktan sonra İstanbul’a gelmiş, Memuriyetten istifa ederek , Ahmet Mithat Efendi’nin önerisiyle Tercüman-ı Hakikat gazetesinde edebiyat sayfasını yönetmeye başlamıştır.

Ahmet Mithat Efendi tarafından Tercüman-ı Hakikat’i eski edebiyat yazılarının sözcüsü durumuna getirmekle suçlanınca istifa ederek başka gazetelerde çalışmıştır. Dilin yalınlaştırılmasını savunan Tanzimat Dönemi'nin önemli şairlerindendir. Arapça, Farsça, Fransızca ve hat öğrenen Naci "Hulusî" mahlasıyla yazılar yazmıştır. 1867'den başlayarak İlk şiirlerini "Nacî" mahlasıyla yazan Naci küçük yaşlardan beri şiire ilgi duymuş, dönemin önemli gazetelerinden biri olan Tercüman-ı Hakikat'e gönderdiği şiir ve yazılarla edebiyat dünyasına adını duyurmuştur. Muallim Naci, bu dönemden sonra basın hayatındaki faaliyetleri ile adından söz ettirecektir. Geçen zamanla birlikte Muallim Naci, Ahmet Mithat Efendi'nin ısrarları üzerine Tercüman-ı Hakiat gazetesinin edebiyat kısmının yönetmeni olmuştur.

Tercüman-ı Hakikat'ten sonra Şeyh Vasfi ve Necib Nadir ile birlikte İmdadü'l Midad adlı bir gazete çıkaran Naci daha sonra sırasıyla Saadet, Teavün-i Aklami Mürüvvet gazetelerinde yazı hayatına devam etmiştir. Muallim Naci ayrıca tek başına 58 sayı Mecmua-i Muallim adlı bir dergi çıkarmıştır. Galatasaray Lisesi ve Mekteb-i Hukuk'ta edebiyat dersleri vermiştir. Eleştirilerini dilbilgisi ve aruz kurallarına bağlı kalınması noktasında yoğunlaştırmış, Recaizade Mahmut Ekrem ve çevresindeki genç şairlerle giriştiği tartışmalar, döneminde Türk edebiyatına yeni bir soluk getirmiştir . Servet-i Fünun yazarlarını önemli ölçüde etkileyen şair, Edebiyat tarihi ve sözlük çalışmalarıyla da ilgi çekmiştir.

Victor Hugo, Sully Prudhomme, Alfred de Musset ve Emile Zola'dan Türkçe'ye çeviriler yapmıştır. Naci 13 Nisan 1893'te İstanbul'da yaşamını yitirmiştir.

2- Muallim Naci'nin Edebi Kişiliği

Tanzimatçılarla aynı dönemde yaşamasına rağmen sanat anlayışı bakımından onlardan ayrılmıştır. Eski şiirin temsilcisi olarak tanınmasına rağmen Batılı şiir tarzında başarılı örnekler yazmış, Türk edebiyatında eski-yeni tartışmasında eski edebiyat tarafının öncüsü olmuştur. Gelenekçi şiir anlayışının temsilcisidir. Şiirlerinde yalın ve sade bir Türkçe kullanmış, Halk edebiyatı nazım biçimlerinden faydalanmıştır. Şair şiirlerinde yalnızlık, gurbet, doğa, karamsarlık ve milli duyguları işlemiş ve aruz ölçüsünü kullanmıştır.

3- Muallim Naci'nin Eserleri

• Şiir:
  • Terkib-i Bend-i Muallim Naci Ateşpare (1883)
  • Şerâre (1884)
  • Fürûzan (1885)
  • Sümbüle (1889)
  • Yadigâr-ı Naci (ölümünden sonra Şeyh Vasfi tarafından ilk şiirleri ile gazete ve dergilerde kalmış şiirlerinin bir araya getirildiği eser 1896).
• Eleştiri:
  • Muallim, Demdeme I-II-III
  • Yazmış Bulundum.
• Anı:
  • Medrese Hatıraları
  • Ömer'in Çocukluğu.
• Sözlük: 
  • Lügat-ı Naci.
  • Araştırma: Osmanlı Şairleri
  • İstilahât-ı Edebiyye (Divan edebiyatı hakkında bilgi verir.)
  • Esâmi.
• Mektup:
  • Muhaberat ve Muhaverat
  • Şöyle Böyle
  • Mektuplarım.
• Oyun:
  • Heder
  • Musa Bin Ebi’l-Gazan yahut Hamiyet.