Oğuz Atay’ın Hayatı ve Eserleri

Oğuz Atay, Türk roman, öykü ve oyun yazarı.

Doğum tarihi ve yeri: 12 Ekim 1934, İnebolu.
Ölüm tarihi ve yeri: 13 Aralık 1977, İstanbul.

1- Oğuz Atay’ın Hayatı

Türk edebiyatının önemli eserlerinden Tutunamayanlar romanın yazarı olan Oğuz Atay 12 Ekim 1934 tarihinde Kastamonu’da doğmuştur. Ünlü roman yazarı ortaöğretimini Ankara Maarif Koleji’nde tamamlamış ve İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesini başarı ile tamamlamıştır. 1957 yılında üniversite mezuniyetinden sonra 1959 ve 1962 yılları arasında Denizcilik Bankası İstanbul Şehir Hatları İşletmesinde çalışmış olan Oğuz Atay 1961 yılında Fikriye Fatma Gürbüz Hanım ile evlilik yapmıştır. Altı yıl sürecek olan evliliğinde bir yıl sonra Özge isimli kızı dünyaya gelmiştir. 1967 yılında evliliğini bitiren Oğuz Atay Beyoğlu taraflarına taşınmış ve Meydan Larousse Ansiklopedisinde son okuma işlerini ve ardından 1973 yılında Türkiye Ansiklopedisi için madde yazarlığı yapmıştır. 1974 yılında sanat muhabiri Pakize Kutlu Hanım ile ikinci evliliğini yapan ünlü yazar 1975 yılında doçent olmuştur. Makale ve söyleşileri çeşitli dergilerde ve gazetelerde yayınlanan Oğuz Atay yaptığı çalışmalar ve yazdığı eserlerle ölümünden sonra hak ettiği değeri daha çok görmüş ve kitapları yayınlanmaya devam etmiştir.

1960 yılında bugünkü ismi Yıldız Teknik Üniversitesi olan İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisinde öğretim üyesi olmuştur. 1975’te doçentliğe yükseldiğinde Topografya adında bir kitap yazmış ve akademisyenlik hayatı boyunca birbirinden farklı dergi ve gazetelerde yazılar yayınlamıştır. Yazdıktan ancak iki yıl sonra, 1972 yılında yayınlayabildiği ilk romanı olan Tutunamayanlar eseri anlatım tarzı olarak çok beğenilmiş ve TRT Roman Ödülü’nü kazanmıştır. Hayatı boyunca Cumhuriyet dönemi roman ve öykü yazarlığı yapan Türk romanının değerli ismi Oğuz Atay ilerleyen dönemlerde beyninde çıkan tümör nedeni ile Londra’da tedavi görmüş fakat iyileşememiş ve 13 Aralık 1977 yılında İstanbul’da hayata veda etmiştir.

2- Oğuz Atay’ın Edebi Kişiliği

Türk romanının daha da çağdaşlaşmasında önemli yeri olan değerli yazarımız Oğuz Atay yaşadığı yıllarda tam olarak hak ettiği şöhreti yakalayamasa da ölümünden sonra Tutunamayanlar eseri en çok satanlar arasında yerini almıştır. 1973 yılında Tehlikeli Oyunlar isimli ikinci romanını yayınlayan ünlü yazar bu romanı ile de büyük etki yaratmıştır. 1975 yılında yayınladığı Bir Bilim Adamının Romanı adlı eseri ile Prof. Mustafa İnan’ın hayatını konu olarak ele almıştır. Eserlerinde genellikle toplumla çatışma halinde olan aydınların iç dünyalarını işlemiştir. Yalnızlık, hayatın anlamsızlığı gibi duygular öykülerinde hakim olan duygulardır. Ayrıca eserlerinde ironi çok yoğun olarak kullanılmıştır. Yazar Tutunamayanlar adlı eserinde zıt dünya görüşlerini ele almıştır ve bu görüşleri aktarırken iç monolog, bilinçaltı gibi teknikleri kullanmıştır. Bu roman ile postmodern roman edebiyatımızda çokça yazılmaya başlanmıştır.

3- Oğuz Atay'ın Eserleri

• Romanları :
  • Tutunamayanlar (1971-1972'de iki cilt, yeni basımı tek cilt 1984)
  • Tehlikeli Oyunlar (1973)
  • Bir Bilim Adamının Romanı (1975)
  • Eylembilim (1998, tamamlanmamış roman)
• Öyküleri:
  • Korkuyu Beklerken (1975)
• Tiyatro: 
  • Oyunlarla Yaşayanlar (1985)
• Ödülleri:
  • 1970 TRT Sanat Ödülleri Yarışması Başarı Ödülü, Tutunamayanlar ile

4- Oğuz Atay’ın En Önemli Eserleri

Ünlü yazarın ilk eseri olan Tutunamayanlar birçok eleştirmen tarafından modern Türk edebiyatının önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmiş ve 1970 yılında TRT Roman ödülüne layik görülmüştür. Eleştirmenler ve yazarlar tarafından Türk edebiyatında yeni bir çağ açan roman olarak değerlendirilen Tutunamayanlar adlı eser izlenimler, çağrışımlar, iç konuşmalar, düşler ve ruhsal olarak çözümler içermekte olup romanın içinde bir çok ayrıntı bulunmakta ve bu nedenle tam olarak özetlenmesi zor olmaktadır. Bu eseri ile Batı romanı tekniklerinden ustaca yararlanan yazar romanını bir gencin burjuva dünyasından nefret etmesi sonucunda intiharı ile sonuçlandırmıştır. Oğuz Atay daha sonra 1973 yılında Tehlikeli Oyunlar adlı romanını yayınlamış ve bu romanında arada kalmış bir kişi olarak ana karakter Hikmet Benol’un toplumdaki kargaşanın temelindeki gerçekliği araştırmasını ele almıştır. Anlatım tarzı kesinlikle çok farklı olan Tehlikeli Oyunlar romanının ardından ise yine aynı yıl Oyunlarla Yaşayanlar adlı 1979 ve 1980 yıllarında Devlet Tiyatrolarında sahnelenecek ve yeni teknikler kullanarak yazdığı oyununu yayımlamıştır. 1975 yılında yayınladığı eseri olan Bir Bilim Adamının Romanı adlı eserinde ise genç yaşta hayatını kaybeden Mustafa İnan’ın hayatını kendi anlatım tarzı ile anlatmıştır.

Korkuyu Beklerken isimli 1975 yılında yayınladığı tek öykü kitabında tüm öykülerini birleştiren Oğuz Atay, öykülerinin bazılarında korku, güvensizlik ve umutsuzluğu, bazılarında ise yalnızlık, suç, yabancılaşma gibi konuları ana tema edinmiş ve tüm öykülerinde yer vermiştir. Öykülerinin arasından Beyaz Mantolu Adam adlı eserini kısa film olarak çeken Oğuz Atay ne yazık ki filmin kaybolması nedeni ile bu projeyi hayata geçirememiştir. Bunun yanında Arkadaş isimli Yılmaz Güney filminin ilk dakikalarındaki diyalogları ise Oğuz Atay’a ait olmaktadır. Bunların yanında 1970 ve 1977 yılları arasında tuttuğu günlükleri Günlük isimli eserinde birleştirmiş ve bu eseri 1987 yılında yayınlamıştır. Bir yıl sonra, 1998 senesinde ise eserlerinden Eylembilim yayınlanmıştır. Ölümünden önce en büyük projesi olarak Türkiye’nin Ruhu isimli eseri yazmayı hedeflemiş fakat ömrü bu projenin tamamlanmasına yetmemiştir.