Orhon Murat Arıburnu'nun Hayatı ve Eserleri

Edebiyatla İçerik Editörü

18 Mart — min. okuma: 2-3 dakika

Orhon Murat Arıburnu, Türk şair, sinema ve tiyatro yönetmeni, yapımcı, oyuncu, senarist, oyun yazarı, fotoğraf sanatçısı, ressam.

Doğum tarihi ve yeri: 12 Aralık 1920, İstanbul.
Ölüm tarihi ve yeri: 11 Nisan 1989, İstanbul.

1- Orhon Murat'ın Hayatı

Murat 15 Aralık 1916, Eskişehir'de dünyaya geldi. Babasının asker olması nedeniyle öğrenimini yurdun dört bir yanında yaptı. Konya Askeri Ortaokulu, Maltepe ve Bursa Işıklar Askeri Lisesi'ni ve ardından Haydarpaşa Lisesi'ni bitirdi. Öğretmenlik, Tasvir-i Efkar gazetesinde editörlük ve muhabirlik yaptı. İstanbul Belediyesi Hukuk İşleri Bürosu'nda çalıştığı dönemde, şiirlerini 1936 yılından itibaren Yeni Edebiyat, Servet-i Fünun, Varlık, Yeni Ses dergilerinde yayımlanmaya başladı. Sonraki yıllarda Gün, Yeditepe, Küçük Dergi, Yenilik ve Gelecek gibi dergi ve gazetelerde de şiirleri yayımlandı. Türk Kuşu Teşkilatı pilot yetiştirmek üzere gençler arıyordu, oraya kaydoldu ve bröve aldı.

2. Dünya Savaşının başlamasıyla orduya sevk edilen Murat , askerlikten sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne girdi. 1940 yılında ilk şiir kitabı Kovan basıldı. Yeni şiirin çok yadırgandığı bir dönemde, İstanbul'da Şubat 1947'de dünyanın ilk "resimli şiir sergisi"ni açtı. Şairle okuyucu arasındaki uçurumu halkın ayağına giderek ortadan kaldırdığını düşünüyordu. "Şiir sergisinde kurdele kesilmez, altından geçilir" deyişi gazetelere manşet olarak geçmiştir.

Sanat dünyasında farklı olmak için ilk ismi Orhan'ı Orhon olarak değiştirmişti. 1947'de Seven Ne Yapmaz adlı filmin başrolünde oynayarak, çocukluğundan beri ilgi duyduğu sinemaya giren Murat, Allah Kerim, Yavuz Sultan Selim Ve Yeniçeri Hasan, Lale Devri ve Fato - Ya İstiklal Ya Ölüm filminin iki versiyonu dahil 37 filmde oynadı. Yazar 1950 yılında Hıfzı Tan'ın öyküsünden uyarlayarak senaryosunu yazdığı Yüzbaşı Tahsin filmiyle yönetmenliğe başlayarak, Beklenen Şarkı, Kanlı Para, Tütün Zamanı dahil 15 film yönetti. 11 filmin senaryosunu yazdı, 2 filmin yapımcılığını yaptı. Senarist ve rejisörlüğünü yaptığı Kanlı Para filmiyle 1953 de üç ödül kazandı. 1970 yılında üstlendiği Türk Sanatçılar Birliği Genel Başkanlığı ve Türkiye Edebiyatçılar Birliği Genel Sekreterliği görevlerini iki yıl yürüttükten sonra Türkiye Yazarlar Sendikası Kurucu Üyesi olan Murat,1980'den sonra sağlık kontrolleri için gittiği Almanya'da çeşitli oyunlar sahneye koydu, tiyatro üzerine oyunculuk ve teknik dersler verdi. İşçi Yetiştirme Seminerlerine destek verdi, bilgilendirici ses kasetleri hazırladı. Çeşitli amatör gruplarla tiyatro oyunları sergiledi. Yazar giyim kuşamına çok titiz davranırdı, hastalığı dahil hep İstanbul beyefendisi gibi yaşamaya çalışmıştı. Yazar, İstanbul'a döndükten sonra bir süre daha hastalığıyla mücadele etmiş ,72 yaşında vefat etmiştir.

2- Orhon Murat'ın Edebi Kişiliği

Murat 1947'de Türkiye'de ilk kez şiir sergisi açmıştır. Gündelik dille yazdığı genellikle kısa şiirleri, şaşırtıcılığı, alay ve yergi öğelerine dayanır. Biçim denemeleriyle Garip Şiir'e, konularıyla toplumcu şiire yakındır.