Reşad Ekrem Koçu'nun Hayatı ve Eserleri

Reşad Ekrem Koçu, Türk tarihçi ve yazar.

Doğum tarihi ve yeri: 1905, İstanbul.
Ölüm tarihi ve yeri: 6 Temmuz 1975, İstanbul.

1- Reşad Ekrem Koçu'nun Hayatı

1905 İstanbul doğumlu olan yazar, İlkokulu Konya’da okumuş, savaş sebebiyle ortaokul ve lise kapandığından annesiyle birlikte İstanbul’a dönmüştür. Liseyi yatılı olarak Bursa Erkek Lisesi’nde okuduktan sonra 1931’de İstanbul Dârülfünunu Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden mezun olunca kürsü başkanı Ahmed Refik’in (Altınay) asistanı olmuştur. Osmanlı Muâhedeleri ve Kapitülasyonlar 1300-1920 ve Lozan Muâhedesi adlı çalışmasını hazırlamıştır (İstanbul 1934). hocası Ahmed Refik 1933’te yapılan üniversite reformunda görevinden uzaklaştırılınca Ekrem de yeni kurulan üniversiteden istifa etmiştir. Kuleli Askerî Lisesi, Vefa Lisesi ve Pertevniyal Lisesi tarih öğretmenliği yanında Cumhuriyet, Yeni Sabah, Milliyet, Hergün, Yeni Tanin ve Tercüman gibi gazetelerle Hayat Tarih Mecmuası, Resimli Tarih Mecmuası, Tarih Dünyası, Hayat, Yeşilay, Büyük Doğu, Hafta, Türk Folklor Araştırmaları, İstanbul Enstitüsü Mecmuası vb. dergilerde makaleler yazmak suretiyle geçimini sağlayan ,Ekrem, Kadıköy, Göztepe Kayışdağı caddesinde aileden kalma köşk satıldıktan sonra hayatının son yıllarını Ankara caddesi ve Sirkeci’deki bürolarında bulunan arşivini de naklettiği civardaki bir apartman dairesinde geçirmiş, 6 Temmuz 1975 tarihinde burada vefat etmiştir.

Eserlerinde tarihî gerçekleri değiştirmeyen Ekrem kaynaklardaki bilgi ve tasvirlerin bir araya getirilmesi, bunların bir hikaye örgüsü içinde ustalıkla toplanması suretiyle meydana getirilmiş Esircibaşı, Forsa Halil gibi tarihî romanlar ve belirli bir tarihi şahsiyeti anlatan romanlaştırılmış tarih (Patrona Halil , Kabakçı Mustafa , Kösem Sultan monografyalarını yazmıştır. Yazar Osmanlı tarihinin basılı kaynaklarını ve yakın geçmişteki gazeteleri büyük bir dikkatle tarayıp bunların içinden meraklı olayları, hikayeleri, pek akla gelmeyecek ayrıntısını ve yaşantılarını çıkarmıştır.

Yazar, bazı Osmanlı dönemi kaynaklarını bugünkü dile aktarmış herkesin okuyup zevk alabileceği bir hale getirmiştir. Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinin ilk beş cildini epeyce kısaltılmış olarak bu surette yayımladığı gibi (1944-1949) İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Seyyid Vehbi’nin Surnâme’sini (1939), Haşmet’in Vilâdetnâme’sini (1940) ve Aşçı İbrâhim Dede Mecmuası’nı da (1960) sade bir dille kısaltarak neşretmiştir. Edmondo de Amicis, Jean de Thevenot, Theophile Deyrolle, J. E. Dauzats, Lady Mary Wortley Montagu ve Elizabeth Craven gibi Batılı yazarların İstanbul ve Türkiye’den bahseden seyahatnâmelerini de yine kısaltıp resimli kitapçıklar halinde dizi olarak bastırmıştır . Ahmed Râsim’in İstanbul’a olan sevgisini aynen alan yazar, şehre olan hayranlığını ve onu ölümsüzlüğe kavuşturmak isteğini 1944’te İstanbul Ansiklopedisi’ni fasiküller halinde yayımlamak suretiyle göstermiştir. Dünya yayın hayatında ilk olarak denenen bu teşebbüsüyle bir şehri her şeyi ile ansiklopedi sayfalarına sığdırmayı tasarlamış, ancak bu önemli proje tamamlanmadan yarım kalmıştır .

2- Reşad Ekrem Koçu'nun Edebi Kişiliği

Ekrem tarihi konularda yazdığı fıkra, roman, hikaye ve incelemeleriyle ve en önemli yapıtı İstanbul Ansiklopedisi'yle tanınmıştır. Romanı tarihe hizmet eden bir tür olarak gören yazar, yazdığı romanlarında tarihi roman türüne örnekler vermiştir. Romanları vasıtası ile tarihi anlatmayı ve sevdirmeyi amaçlayan bir tutum izlemiştir. Roman konularını Osmanlı tarihinden alan Ekrem , olayları ve şahısları anlatırken tarihî gerçekçiliğe bağlı kalmaya çalışmış romanlarını zengin bilgi ve belgelerle doldurmuş ve romanlarında tarihi olayların aslına birebir sadık kalmak ilkesini benimsemiştir

3- Reşad Ekrem Koçu'nun Eserleri

• Kitapları:
  • Kızlarağasının Piçi (1933)
  • Hatice Sultan ve Ressam Melling (1934)
  • Eski İstanbul'da Meyhaneler ve Meyhane köçekleri (1947)
  • Tarihimizde Garip Vakalar (1952)
  • Osmanlı Padişahları (1960)
  • Topkapı Sarayı (1960)
  • Erkek Kızlar (1962)
  • Dağ Padişahları (1962)
  • Esircibaşı (1962)
  • Forsa Halil (1962)
  • Yeniçeriler (1964)
  • Osmanlı Tarihinin Panoraması (1964)
  • Fatih Sultan Mehmed (1965)
  • Acı Su (1965)
  • Patrona Halil (1967)
  • Kabakçı Mustafa (1968)
  • Kösem Sultan (2 cilt) 1972
  • Aşk Yolunda İstanbul'da Neler Olmuş (2002)
  • Tarihte İstanbul Esnafı (2002)
  • Binbirdirek Batakhanesi Cevahirli Hanım Sultan (2003)
  • İstanbul Ansiklopedisi (Tamamlanamamıştır)