Sami Paşazade Sezai'nin Hayatı ve Eserleri

Sami Paşazade Sezai, Türk realist öykücü, romancı.

Doğum tarihi ve yeri: 1860, İstanbul

Ölüm tarihi ve yeri: 26 Nisan 1936, İstanbul

1- Sami Paşazade Sezai'nin Hayatı

Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılın önemli devlet adamlarından biri olarak gösterilen şair ve bürokrat Abdurrahman Sami Paşa ile Dilarayiş Hanım'ın oğlu olarak 1859'da İstanbul'da dünyaya gelen Sezai'nin büyükbabası El Haci Ahmet Necip Efendi de müderris ve şairdir.

Babasının konağında özel öğrenim görerek tahsiline başlayan  Sezai , burada Arapça, Farsça, Fransızca ve Almanca , görev nedeniyle gittiği Londra'da da İngilizce öğrenmiştir. Sezai'nin "Maarif" başlıklı ilk yazısı "Kamer" gazetesinde 1874'te yayımlanmış, bu eser onun tanınmasında büyük rol oynamıştır. "Şir" ismindeki üç perdelik oyunu da 1879'da yayımlanmıştır. Yirmi yaşına kadar hiçbir görev kabul etmeyen Sami Paşazade Sezai'nin, 1880'de ilk görevi Evkaf Nezareti Mektubi Kalemi'ne memur olmasıdır. Babasının vefatıyla da Londra elçiliğinde görevlendirilen yazar,. burada olduğu sürede Fransız ve İngiliz edebiyatlarını yakından tanıma fırsatı bulmuştur. Şapka Kanunu'na muhalefet ettiği gerekçesiyle elçilik görevinden azledilip İstanbul'a dönmek zorunda kalan yazar İstanbul'da kaldığı 1885-1901 yılları arasında edebi anlamda verimli bir dönem geçirmiştir. Çok verimli bir sanatçı olmayan yazar "Sergüzeşt" romanıyla ön plana çıkmıştır. Bu eseri onu Türk edebiyatının ilk romancıları arasına  girdirmiştir. 1891'de hikâyelerini "Küçük Şeyler" ismindeki kitabında; bazı makale ve hikâyelerini ise "Rümuzü'l Edeb" ismindeki kitabında toplamıştır

Sezai, 1901-1908 yılları arasında Paris'te kalmış, Paris'te olduğu zaman diliminde Jön Türkler ile tanışarak İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katılmıştır. Sezai, II. Meşrutiyet'in ilan edilmesiyle İstanbul'a dönmüş  hemen akabinde Madrid'e elçi olarak görevlendirilmiştir. Oradan da İsviçre'ye geçmiş ve uzun süre orada kalmıştır. 1921 yılında tekrar İstanbul'a dönerek emekliye sevk edilmiştir. 26 Nisan 1936'da İstanbul'da zatürre hastalığından yaşamını yitirmiş. Cenazesi Göksu Mezarlığı'na defnedilmiştir.

2- Sami Paşazade Sezai'nin Edebi Kişiliği

Sezai Namık Kemal 'in etkisi altında yetişmiştir. Bu hayranlığı, nesirde onun üslubunu benimsemesine neden olmuş fakat sonraki yazılarında kendi üslubunu bulmaya çalışmıştır.  Avrupai bir karakterle yazmış, edebiyatımızın batılılaşmasında önemli hizmetleri olmuştur.  Roman hikaye ve nesir türünde yazdığı birçok eserden başka bir de romantik özellikler taşıyan şiirler  yazmıştır.

Sezai roman, hikaye, hatıra, sohbet, makale, gezi anı ve şiir türlerinde örnekler vermiş bir yazardır.

3- Sami Paşazade Sezai'nin Eserleri

• Roman:
  • Sergüzeşt (İstanbul 1305)
  • Küçük Şeyler (İstanbul 1308)
• Tiyatro:
  • Şîr (İstanbul 1296)
• Hikaye, hatıra, gezi notları ve sohbet yazıları:
  • Rumûzü’l-edeb (İstanbul 1316)
  • İclâl (İstanbul 1924)
• Konak: 1934-1935 yıllarında yazmaya başlayıp tamamlayamadığı bir roman müsveddesi olup Güler Güven tarafından yayımlanmıştır.