Yusuf Ziya Ortaç'ın Hayatı ve Eserleri

Yusuf Ziya Ortaç, Türk şair, yazar, edebiyat öğretmeni, yayımcı ve siyasetçi.

Doğum tarihi ve yeri: 23 Nisan 1895, Beylerbeyi.
Ölüm tarihi ve yeri: 11 Mart 1967, İstanbul.

1- Yusuf Ziya Ortaç'ın Hayatı

23 Nisan 1985'te İstanbul’da Beylerbeyi’nde doğmuştur Ortaç. İlk öğrenimini Abdullah Ağa Mektebi’nde yapan şair Alliance Israélite ve Vefa İdâdîsi’nde okumuş , İstanbul Dârülfünunu Edebiyat Fakültesi’nde imtihana girip edebiyat öğretmeni olmaya hak kazanmıştır. 1914’te İzmit Sultânîsi’nde, daha sonra İstanbul’da Mercan Sultânîsi ve Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’nde öğretmenlik yapmıştır.

Mütareke döneminde Şair dergisini çıkararak (12 Aralık 1918 - 20 Mart 1919). ardından bacanağı ve yakın dostu olan Orhan Seyfi ile (Orhon) beraber 7 Aralık 1922’den itibaren Akbaba dergisini yayımlamaya başlamıştır. Ortaç 1 Temmuz - 15 Ekim 1928 tarihleri arasında on beş günde bir çıkan Meş‘ale isimli sanat ve edebiyat dergisini çıkarmıştır. 1935’te yine Orhan Seyfi ile birlikte Aydabir ve Heray dergilerini neşretmiş, 1936 yılından itibaren bir süre İstanbul Sular İdaresi İdare Meclisi üyeliği yapmıştır. 1944-1945’te bir Fransız kız lisesinde edebiyat öğretmeni olarak çalışmış, 1946-1954 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi’nden iki dönem Ordu milletvekili seçilmiştir. Milletvekilliğinin sona ermesinin ardından yeniden Akbaba’nın başına dönerek ölünceye kadar bu dergiyi yayımlamayı sürdüren şair 11 Mart 1967 tarihinde vefat etmiş olup kabri Zincirlikuyu Mezarlığı’ndadır

Şair 1914 yılında Kehkeşan dergisinin açtığı bir yarışmada şiirinin birinci seçilmesinden sonra edebiyat dünyasına ilk adımını atmıştır. Ziya aruz vezniyle kaleme aldığı ilk şiirlerinin çoğunu İctihad dergisinde yayımlamış (1330). Rıza Tevfik’in aracılığıyla Ziya Gökalp’le tanıştıktan sonra dönemin pek çok genç şairi gibi o da şiirlerini hece vezniyle yazmaya başlamış, manzumelerinin bir kısmını Türk Yurdu dergisinde neşretmiş, Millî Edebiyat akımını benimsemiştir. 1917’de Orhan Seyfi, Hakkı Tahsin, Hasan Zeki, Sâfi Necip, Sâlih Zeki (Aktay), Ömer Seyfeddin, Faruk Nafiz (Çamlıbel) ve Yahya Saim (Ozanoğlu) gibi şair ve yazarlardan oluşan Şairler Derneği’ne katılmış, aynı yıl Servet-i Fünûn’da (nr. 1370-1375) Millî Edebiyat akımını destekleyen ve hece veznini savunan yazılar kaleme almıştır. 1919’da Şair dergisinin kapanmasından sonra daha çok mizah ve hiciv alanında yazdığı şiir ve yazılarını Diken (Çimdik takma adıyla), İnci, Ayna ve Aydede gibi dergilerde yayımlamış ,aynı yıllarda Şair Nedîm, Türk Yurdu ve Büyük Mecmua gibi dergilerde de şiir ve yazılarını yayımlamıştır. Mütareke yıllarından itibaren mizah dergilerinde yazmaya başlamıştır. Şair zamanla tamamen mizah ve hiciv alanına kaymış, edebiyatımızda özellikle Akbaba’da yayımlanan manzum hicivleri ve mizahî tarzdaki yazılarıyla tanınmış Türkçe’yi ustalıkla kullanmıştır.

2- Yusuf Ziya Ortaç'ın Edebi Kişiliği

Akbaba dergisinde akıcı bir dille, rahat okunur bir tarzda yazdığı fıkralarında siyasal mizahın özgün örneklerini vermiştir. Mizah/hiciv türündeki yazılarında "Çimdik" takma adını kullanmıştır. Sade Türkçe ile yazmasına ve hece veznini ustalıkla kullanmasına rağmen eserleri şiir için gerekli hissî ve fikrî derinliğe sahip değildir. Şairin manzumelerinde de vatan ve millet sevgisi, kahramanlık, savaş gibi millî duyguları işleyen temalar geniş yer tutar. Bunun yanı sıra aşk, tabiat, bohem hayatı, aile ve ölüm temalarını işlemiştir.

3- Yusuf Ziya Ortaç'ın Eserleri

• Roman:
  • Kürkçü Dükkanı (1931)
  • Şeker Osman (1932)
  • Göç (1943)
  • Üç Katlı Ev (1953)
• Şiir:
  • Akından Akına (1916)
  • Aşıklar Yolu (1919)
  • Cen Ufukları (1920)
  • Yanardağ (1928)
  • Bir Selvi Gölgesi (1938)
  • Kuş Cıvıltıları (çocuk şiirleri, 1938)
  • Bir Rüzgar Esti (1952)
• Tiyatro:
  • Kördüğüm (1920)
  • Latife (1919)
  • Nikahta Keramet (1923)
• Mizah:
  • Şen Kitap (1919)
  • Beşik (1943)
  • Ocak (1943)
  • Sarı Çizmeli Mehmed Ağa (1956)
  • Gün Doğmadan (1960)
• Gezi, Anı, Biyografi:
  • İsmet İnönü (1946)
  • Göz Ucuyla Avrupa (1958)
  • Portreler (1960)
  • Bizim Yokuş 1966)