Ziya Gökalp'in Hayatı ve Eserleri

Edebiyatla İçerik Editörü

07 Mart — min. okuma: 2-3 dakika

Ziya Gökalp, Mehmed Ziya Gökalp, Türk yazar, toplumbilimci, şair ve siyasetçidir. Meclis-i Mebûsan'da ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde milletvekilliği yapmıştır. "Türk milliyetçiliğinin babası" olarak da anılır.

Doğum tarihi ve yeri: 23 Mart 1876, Çermik
Ölüm tarihi ve yeri: 25 Ekim 1924, İstanbul

1-Ziya Gökalp'in Hayatı

Tam adı Mehmet Ziya Gökalp'dir. 23 Mart 1875'te Diyarbakır'da doğmuştur. Eğitimine Diyarbakır'da başlayan Gökalp , amcasından geleneksel İslam ilimlerini öğrenmiş , 18 yaşında intihara teşebbüs etmişti1895'te İstanbul'a giden yazar, Baytar Mektebine kaydını yaptırır. Buradaki öğretimi sırasında İbrahim Temo ve İshak Sukuti ile ilişki kurarak . Jön Türkler'den etkilenir. İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katılan Gökalp, muhalif eylemleri nedeniyle 1898'de tutuklanarak bir yıl cezaevinde kalır. Serbest kalsa da 1900'de Diyarbakır'a sürgüne gönderilir . 1908'e kadar Diyarbakır'da küçük memuriyetler yapan yazar., 2'nci Meşrutiyetten sonra İttihat ve Terakki'nin Diyarbakır şubesinin kurucu temsilcisi olmuştur.

Peyman isimli gazeteyi çıkarır. 1909'da Selanik'te toplanan İttihat Terakki Kongresi'ne Diyarbakır delegesi olarak katılan yazar , bir yıl sonra, örgütün Selanik'teki merkez yönetim kuruluna üye seçilir. 1910'da kurulmasında öncülük yaptığı İttihat Terakki İdadisi'nde sosyoloji dersleri veren Yazar, bir yandan da "Genç Kalemler" dergisini çıkarır. 1912'de Ergani Maden'den Meclis-i Mebusan'a seçilerek , İstanbul'a taşınır ve Türk Ocağı'nın kurucuları arasında yer alır. Derneğin yayın organı "Türk Yurdu" başta olmak üzere Halka Doğru, İslam Mecmuası, Milli Tetebbular Mecmuası, İktisadiyat Mecmuası, İçtimaiyat Mecmuası, Yeni Mecmua'da yazılar yazdan Gökalp, bir yandan da Darülfünun-u Osmani'de (İstanbul Üniversitesi) sosyoloji dersleri vermektedir .

1'inci Dünya Savaşında Osmanlı'nın yenilmesinden sonra tüm görevlerinden alınana Gökalp, 1919'da İngilizler tarafından Malta Adası'na sürgüne gönderilir. 2 yıllık sürgün döneminden sonra Diyarbakır'a giderek , Küçük Mecmua'yı çıkarır. 1923'te Maarif Vekaleti Telif ve Tercüme Heyeti Başkanlığı'na atanan Gökalp, Ankara'ya gider. Aynı yıl İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet meclisi'ne Diyarbakır mebusu olarak girer

1924'te kısa süren bir hastalığın ardından İstanbul'da yaşamını yitirmiştir.

2-Ziya Gökalp'in Edebi Kişiliği

Gökalp, Osmanlı Devleti'nin parçalanma sürecinde yeni bir ulusal kimlik arayışına girer. Türk toplumunun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerleriyle, Batı'dan aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası içine giren yazarın "Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak" diye özetlediği bu yaklaşımın kültürel öğesi Türkçülük, ahlaki öğesi de İslamcılıktır

Toplumsal ve siyasi görüşlerini anlattığı sayısız makale yaan Gökalp, "Türkçülük" düşüncesini sistemleştirmiş , Milli edebiyatın kurulması ve gelişmesinde önemli rol oynamıştır.