Zorlu Dönemeçler -1-B1-36-39

. 36.KÜÇÜK ODUNCU

Üçüncü sınıfı bitirip diploma almıştık. Köyde, dört ve beşinci sınıflar okutulmuyordu. Eğitmen , tekrar, birinci sınıftan başlayarak, köy çocuklarını üçüncü sınıfın sonuna kadar okutmaya devam edecekti. Dört ve beşinci sınıfı okumak isteyenler Keşenuz'a, orta okulu okumak isteyenlerin ise Güdüle gitmesi gerekiyordu. Okumayı çok sevdiğim halde, böyle bir istekte bulunmam mümkün değildi. Nede olsa durumumu biliyordum. Biraz idrak sahibiydim. Badema, karnımı doyurabilmem için, işe yaramam gerektiğinin de idrakindeydim. Halamın sözleri hala kulağımdaydı .. Mektup hadisesinden sonra, anam ,beni Onlardan alıp götürürken, halam arkasından şöyle seslenmişti.
- Artık, Yusuf işe yarar hale geldi. Nadire gibi, Onu da köle gibi çalıştıracaksınız., Daha önce aklınız neredeydi'?
Okul devrelerinde bile, anam bana iş gördürürdü.
--Yediğin ekmeği hak etmelisin, derdi. Kış mevsiminde, hayvanlara yem ve su verme, tımar etme, ahır temizliği gibi işler bir yana, ( Nadire ve Yusuf Ağanın kızı Emine olmasına rağmen) bazen ev temizliğini bile bana yaptırırdı. Bu sebeple, bazen, Nadire'ye kızar, benden iri ve güçlü olmasına rağmen, en zayıf yerini bildiğimden, saçlarından tuttuğum gibi yere çalardım.
Artık, okul bittiğine göre, daha çok çalışmam gerekecekti. En zorlu işlerden biri de kışlık yakacak odun getirmekti. Odunları eşekle taşıyacaktım, ama, kaç eşek yükü? Ne kadar getirebilirsen, o kadar makbul idi. Kestiğim odunları eşekle taşıdığım için, galiba şükretmeliydim. Bazıları-, ebemin yanındayken, benim yaptığım gibi, - odunları sırtında taşıyordu.
Odun kesip taşıyacağımız yerler, köye pek yakın değildi. Bazen, köyden iki- üç km. uzağa, çatağa kadar gitmemiz gerekiyordu. Dere boyunca, arazi, dolayısıyla, yol düzdü. Çatağa gelirken sağ ve solda, ve buradan sonra da dağlar yükseliyordu. Meşe odunu kesmek için köye yakın dağlar daha uygundu,; çamlar ise, kesile , kesile daha uzaklarda kalmış, bu sebeple Kızık Yaylasına, veya Büyük ve Küçük yaylaya kadar gitmek mecburiyetinde kalıyorduk. Genellikle, anlaşarak, konuşarak, iki veya daha çok kişinin katıldığı gruplar oluşturarak odun kesmeye giderdik. Grubun içinde , en küçüklerinden biriydim. Benim katılmam, zorunluluktandı. çalışırsam ekmek vardı; aksi takdirde azar işitmem ihtimali mevcuttu. Biraz onur sahibi olduğum için, kendime söz söyletmek istemezdim.
Kışlık odun olarak kesip getirdiklerim, daha ziyade, yaş ve kuru çam, çalı, çırpı dediğimiz, toplama odun ve en makbulü de meşe idi. Çamı, cinsine ve kalınlığına göre, keserken zorlanıyordum. Bazen çam sert, bazen de balta körlenmiş oluyordu. Çamı kesip devirmekle iş bitmiyordu. Onu dal ve budaklarını keserek ayırmak, sonra da , gövdesini, eşeğe yüklenecek uzunlukta, parçalara bölmek gerekiyordu. Tabii, sık, sık yorulup mola veriyordum. Aynı zamanda işe başladığımız büyükler, çabucak, işlerini bitirmiş oluyorlardı. Kestiğimiz çamdan, bir eşek yükü odun edince, geri kalanı başka bir zaman istifade etmek düşüncesiyle, orada bırakıyorduk, Tabii, başkası onları bulup istifade etmemişse.
Odunu hazırladıktan sonra eşeğe yüklemek de benim için büyük sorundu. Bazen, acz içinde kalıyordum, Eğer, benden büyüklerden biri yardım etmezse, bu iş bir saatimi alıyordu, ve hırsımdan, ağladığım olurdu. Bu durumda, genellikle eşeğe kızardım, yerinde durmuyor diye.
Aslında, eşeğe odun yüklemek, benim gibi boyu.- Bosu olmayanlar için, kolay bir iş değildi. Her şeyden önce, yükü, sağlı, sollu dengeli ayırmak gerekiyordu. Ayrılan yükün arasına eşek çekilecekti.; asgari, iki tane, eşeğin yüksekliğinde, çatallı odun veya sopa gerekliydi. İki ucu eşeğin semerine bağlı urganın, diğer uçları , sopanın çatallı yerinden geçmek suretiyle, tekrar semerin gancasına bağlanacak şekilde ayarlanmalı, insanın iki kolu göğsü önünde kıvrılmış odun taşırmış gibi, odunlar urganın üstüne istif edilmeliydi. Urganın üzerine yüklenen odunlara sopa payandalık yaparken, aynı şekilde yükleme işi, eşeğin öbür tarafında da devam ettirilmeliydi. Sonunda çatallı sopalar, yüklerin altından çekilerek, yük eşeğin semerine , dolayısıyla, eşeğe yüklenmiş olmalıydı. Ancak, bu işlemleri yaparken, eşek yerinde durmalıydı. Durmaz, hareket ederse, işte o zaman cinler başıma üşüşüyordu. Böyle durumlarda, bazen dizimi, bazen de eşeği dövüyordum. Çoğu zaman da benden büyüklerden yardım itiyordum. Huylu Osman, bana en çok yardım edenlerdendi, Ben de genellikle, Onun gittiği yere gider, peşini bırakmazdım. Bazen, Onunla yiyeceklerimizi bile paylaşırdık. Azığımız da, genellikle, zeytin, ekmek, yeşil soğan, sonbaharda ise taze cevizdi. Nadiren de olsa , anam, ekmeğime tereyağı sürüverirdi. Hele Onun yaptığı şahane cevizli sucuk da varsa, O gün bayram ederdik. Odun etmeyi tamamladıktan sonra, bir kuyu başında, bir çamın gölgesinde, azığımızı yiyerek yorgunluk çıkarırdık. Huylu Osma'nın sesi çok güzeldi, bu arada bir türkü tutturur, dağlar inlerdi. Ben de zevkle dinlerdim.
Yük taşıyan eşek ve katırlar için, semer de çok önemliydi. Eğer kaliteli semer olmazsa, hayvanların sırtını vurur, yara açardı. Bu da hayvanlara çok ıstırap verirdi. Kötü semerin açtığı yaralar, iyi bakılmaz, tedavi edilmezse, uzun müddet hayvandan istifade edilmezdi. Bu sebeple, Güdül'de bu işin ustaları vardı. Gerçekten semercilik maharet isteyen bir işti. Sorgun'daki en yaşlı teyzemin kocası da semerciydi ve Yusuf Ağa, genellikle, semeri Ona yaptırırdı. Bu sebeple sorun çıkmaz, hayvan yük taşırken, biz de semer üstünde rahat ederdik.
Her zaman çam ağacı kesmiyorduk,; meşe en çok tercih edilen odundu. Üstelik, çam keserken, bir de korucu tehlikesi vardı. Meşe, ocakta veya sobada, daha uzun zaman dayanır, hem daha iyi kor dökerdi. Meşe koru çok dayanır, ateşini uzun süre muhafaza ettiği için, mangallara alınır, sobası olmayan odaları ısıtmakta kullanılırdı. Hani derler ya! ' Odunun iyisi meşe, kadının iyisi Ayşe '
Meşenin de iki türü vardı. Biri kara meşe , diğeri ak meşe; ak meşenin kabukları pürüzsüz ve daha az dayanıklı, kara meşenin kabukları pütürlü ve daha çok dayanıklıydı. İşte benim sorunum da , bu kara meşeden kaynaklanıyordu.
İlk baharla birlikte, avuçlarımın derileri, kısım, kısım soyulurdu. Bu durum son bahara kadar devam ederdi. Bu süre zarfında , elimin içi, bir çocuğun eli gibi, ince derili ve hassas olurdu. Çare olur diye, Ayşe halamlarda kalırken, Onlarla birlikte, Beypazarı yakınlarındaki içmelere gitmiştim. Fakat içmeceler, Onları bilmem ama, bana çare olmamıştı. (Bu durum uzun yıllar devam edecek, azalan stres ve dengeli beslenme neticesinde sona erecekti.)
İşte ellerimin yaz boyu süren, hassaslığı sebebiyle, diğerlerinden ziyade, kara meşe odununu ederken, keserken bana dayanılmaz acılar veriyordu. Her odun etmeye gidişte, ellerimin derileri çizilir kan içinde kalırdı. Kanayan ellerim, uzun süre sızım, sızım sızlar, acısı içime çökerdi. Çoğu vakit dayanamaz ağlardım. İşte böyle zamanlarda, kaderime, hayatıma küfürler ve isyan ederdim. Buralarda durmayacağıma dair, yemin eder, kendi, kendime söz verirdim. Bu durum, bana eşeğe odun yüklemekten daha zor ve ıstıraplı gelirdi. Ama öyle veya böyle , bu işleri yapmak mecburiyeti vardı. (Bu duygularımı, daha sonraki yıllarda, aşağıdaki dizelerle dile getirecektim.)'

ÇOCUKLUK ANISI

'Yetim ve öksüzdüm, hem anadan, hem de babadan
'Çocukluğu yaşamadım, öyle kötü havadan.
'Belli bir acım var ki, kalbi kanatan,
'Sana sığınmıştım, ey Yüce YARADAN.

'Ne çocukluğu yaşadım, ne sevgi tattım;
'Ne baba tanıdım, ne ana kucağında yattım;
'Dağdan odun toplar iken , ellerimi kanattım;
'Kendimi gurbete, çok küçük yaşta attım'

'Karda, kışta, çırılçıplak ayakla,,;
'Dağ gittim, zorbalıkla, dayakla,
'Çalış, didin, para kazan, ne hakla?
'Acı günleri unutma, kabus gibi sayıkla!

37..ŞEYTAN İŞİ

Ağustos sonuydu. Harmanlar kalkmış, diğer işler mey anında, un öğütme gereği duyulmuştu. Keşenuz'un değirmeninde sıra bulmak mümkün değildi. Dolayısıyla, buğday çuvallarını eşeklere yükledik, grup halinde, 15- 20 km. uzaktaki değirmene gitmek için yola koyulduk. Grupta , İbrahim Agam da vardı.. Daha doğrusu, O gidiyor diye, beni de buğday yüklü eşekle Ona emanet etmişlerdi.
Küçük bir kervan olarak, değirmene geç vakitte ulaştık. Değirmenci, uzaktan gelen bizleri, misafirperverlikle karşıladı; akşam yemeği olarak, bize, çaydan tuttuğu, sazan balıklarıyla, bulgur pilavı ikram etti. Bense balığı pek sevememiş, pilavı tercih etmiştim.
Burada da sıra vardı; bizden önce gelenler, buğdaylarını öğütüyorlardı. Bizim için sıramız gelinceye kadar , yapılacak bir iş yoktu . Çay kenarında, söğüt dallarının altına uzanıp, çayın şırıltısını dinleyerek, konuşarak vakit doldurmaya çalışıyorduk. Değirmen bir vadi içinde olduğundan, güneş çabuk gözden kaybolmuştu. Hava karardığı için, kör kandilin aydınlattığı, değirmene girmiştik. Loşluk ve değirmenin, çalışırken çıkardığı monoton ses, insanın hemen uykusunu getiriyordu. Herkese, un öğütenler hariç, bir rehavet çökmüş, bir tarafa kıvrılıp uykuya dalmıştı.
İşte böyle bir gecede, ilk defa beni şeytan aldatmıştı. Sabahleyin farkına vardım bu işin; İbrahim Agam bu konuda beni uyarmıştı. Böyle durumlarda, bütün vücudumun yıkanması gerektiğini, aksi takdirde, günaha gireceğimi belirtmişti. İyi ki, yanımızda çay akıp duruyordu; kimseye görünmeden, uzaklaştım ve kendimi çayın serin sularına bırakıverdim ( N e yazık ki, melun şeytan, hayatım boyunca, zaman, zaman bana bu oyunu oynayacaktı.)
38.KÜÇÜK ÇOBAN

Bir gün, Yusuf Ağa, Çobana yardımcı olayım diye, beni Kızık Yaylasına gönderdi. Çobanların bir çoğu, başka , başka yöre ve köylerden tutulurdu.
Tabii, bizim köyden olanlar da vardı. Mesela, Hanife ablamın kocası çobanlık yapıyordu. Bizim çobanın yardımcısı da, bir müddet için köyüne gitmiş, O gelinciye kadar da benim çobana yardım etmem isteniyordu. Zaten çobanların ekmekleri iki, üç günde bir köyden giderdi. Bunu, ya ben götürürdüm, veya dağa oduna giden birisiyle gönderilirdi.
Keçiler kış mevsimini ağılda geçirirler, çoban onları otla veya çamları keserek yapraklarıyla( ki,PÜR derdik,)- beslerlerdi. Yerler karlı da olsa, hava biraz güneşli ise, ağıldan dışarı çıkarılırlar. Bilhassa meşelerin yapraklarıyla karınlarını doyururlardı. Yaz gelince yüksek yaylalara götürülürler, artık bir mevsim oralarda otlarlardı. Gündüzün sıcağında pek otlamadıkları için, bazen mehtaplı gecelerde bile, otlamaları için kıra salıverilirlerdi. Böyle gecelerde, çoban ile, çoban köpeklerine büyük görev düşerdi. Keçiler, oğlaklar, kurtlara yem olabilirlerdi. Başlarına herhangi bir kaza da gelebilirdi.
Haftada bir gün tuzlanmaları gerekiyordu, Tuz , onların beslenmesi için gerekli bir şeydi. Geniş bir sahada, yassı kayaların üzerine tuz serpilir, keçiler koşa, koşa gelir, büyük bir iştahla tuzları yalarlardı. Bu defa susayan sürü, Büyük yayladaki göle doğru yönelir, oraya ulaşınca , kana, kana su içerlerdi. Artık, sıcakta, çamların altına uzanıp, geviş getirme zamanlarıydı. İşte çobanların en rahat zamanları buydu. Gece sürüyü korumak için gözlerini kırpmayan çobanlar, artık çamların gölgesine uzanarak, rahat, rahat uyuyabilirlerdi.
Keçiler çok sevimli hayvanlardı. Uzun tüyleri pırıl, pırıl parlardı. İlk bahar gelince tiftiklerinin kırpılması gerekiyordu. O zamanını zaten belli ederdi, Sair zamanlar hiç bir şey olmazken, bu mevsimde keçiler çalılara sürtündüğünde, tiftikleri , çalılarda kalır, mal sahibi için kayıp olurdu. Bu sebeple zamanında kırpılması, hem de ehil kimseler tarafından kırpılması tercih edilirdi. Böylece, sürü sahipleri, zayiatsız ve temiz kırpılan tiftiklerden daha fazla gelir elde ederlerdi. Keçiler kırpıldıkları zaman çırıl çıplak kalırlardı. Bazen de havalar anormal soğuk yaptığında üşüyüp, büzüşürlerdi. Bazıları şeytan gibi en olmadık yerlere tırmanırlardı, Öyle sarp yerlerde dolaşmaya alışkın olduğum halde, ben bile, onlara ulaşmakta zorluk çekerdim. Bazen de inatları tutar, bizi çileden çıkarırlardı. Marttan itibaren keçiler yavrulamaya başlar, bu çobanlar için bir sorun olduğu kadar, bir bayram sevinci de yaratırdı. Biraz büyüyünce, oğlakları, öyle sevimli ve cana yakın olurdu ki, tutup sevmeden edemezdik, Bu sırada anaları da civarımızdan ayrılmaz, garip, garip melerdi. Yavruyu bıraktığımızda, hoplaya zıplaya, anasına koşardı.
Üç tane çoban köpeğimiz vardı. Görevleri, sürüyü kurtlardan korumaktı. Boyunlarında demir dikenli tasma bulunurdu, Köpeklerin , kurtlara karşı en zayıf yerleri boyunları olduğundan, bu demir tasmalar , kurtlara karşı, köpekleri koruyucu olurdu. Çoban köpeklerine çok değer verilirdi. Beslenmeleri için , icabında keçi bile feda edilir, kesilebilirdi. Tabii, keçiler seçilirken, zayıf düşmüşler, hastalıklılar, kaza ile yaralananlar tercih edilirdi. Hastalıklı olmadığı takdirde, çobanlar, kendilerine de pay ayırırlardı. Taze koparılmış kekikle eti ateşte közleyince tadına doyum olmazdı. Tiftik keçisinin eti, koyun etinden daha lezzetli olurdu. Artan etleri çoban, kavurma yapar, çam ağaçlarına asarak muhafaza ederlerdi., En sıcak günlerde bile çamlar rüzgar yapar, o esintiyle kavurma soğuk havadaymış gibi haftalarca saklanabilirdi.
Tavşan, keklik, yaban kazı, yaban tavuğu, çobanların başlıca avlarındandı. Hatta, keklik yumurtasından bile istifade ederlerdi. Ama ben kekliklerin avlanmasını hiç istemezdim. Görünüşleri o kadar güzel ve zarif, sesleri o kadar nağmeli ve yanıktı ki ! Onların sekerek yürüyüşüne, çıkardıkları seslerin gevrekliğine bayılırdım. Uzaktan, onları rahatsız etmeden , dakikalarca gözlerdim
Keçi sütü ise çobanların vazgeçilmez gıdalarındandı, sık, sık sütlaç yaparlardı. Ama bu şekersiz yapılan bir sütlaçtı. Ayrıca köyden de , bulgur, tarhana gibi gıdalar da gönderilirdi. Yanlarında kap, kaçak bulunur, bunları pişirmek fazla sorun olmazdı.
Gece uyurken veya yağmur yağdığında kepeneğe bürünürdük , hem yağmurdan, hem de soğuktan korunurduk. Yıldızlı gecelerde ise, en büyük zevkim, sırt üstü , kepenek üzerine uzanıp, gökyüzünü seyretmek olurdu. Böyle gecelerde kendimi, masal diyarlarına gitmiş farz eder, çeşit, çeşit tahayyüller içinde dalar giderdim. İşte böylece, çoban yardımcılığım devam ediyordu ki, bir sabah, kepeneğin içinden çıktığımda, boynumu, bir taraftan, diğer tarafa döndüremediğimi fark ettim. Çoban hasan ağabeye seslendim.
- Hasan ağabey! Gel bak , hele! Boynumu, bir taraftan diğer tarafa çeviremiyorum, sağ tarafıma doğru eğilmiş kalmış , dedim. HASAN ağabey geldi, baktı, elledi, külledi, değişen bir şey olmadı.
- Biraz bekleyelim, belki geçer, dedi. Öğleye doğru da
-Haydi, sen köye git; belki cin çarpmış olabilir, okutur, üfletirsin, dedi. Boynumda bir katılık hissediyordum, dolayısıyla , ben de endişelenmiştim. Yavaş, yavaş, yürüyerek, köye vasıl oldum. Anam beni görünce:
--Niye geldin oğlum, amcan duyarsa kızar, iyi ki köyde değil, hemen geri dön! dedi. Durumumu anlatınca da beni Geredeli hocaya gönderdi, seni bi okuyuversin, belki cin çarpmıştır. Namaz sonrası , Geredeli hocayı bulup, boynumu gösterdim.
-Seni cin çarpmış, şimdi okurum, geçer, diyerek okumaya başladı. Üstelik bir de tükürüğünü yüzümde hissetmiştim. Ama değişen bir şey yoktu. Bir iki gün geçince üzüntüm artmaya başladı, Sadullah'ın boynu da böyle eğri idi, ya Onun gibi, boynum eğri kalırsa diye endişe ediyordum. Bir hafta -on gün köyde böyle dolaştım, Yusuf Ağa beni böyle görmüş, insafa gelerek, tekrar, çobanlığa göndermemişti. Daha sonra, boynum kendiliğinden geçmiş, buna çok sevinmiştim. Demek ki bu hal soğuk gecelerin ve tabiatın bana bir azizliği idi.

39. VAHŞİ ATIN ÖYKÜSÜ
Bir pazartesi günü (Güdülün pazarı) ,Yusuf Ağa, eşeğin sırtında, yedeğinde , kuzgunî bir at ile çıkageldi. Köy odası önünde oturanlar,
- Hayrola, Yusuf ağa, bu atı yeni mi aldın, diye soru yağmuruna tuttular. Yusuf ağa da:
- Evet yeni aldım, daha doğrusu, değiş, tokuş ettik; birisinden tiftik parasından dolayı alacağım vardı, onun yerine atı almak mecburiyetinde kaldım, diye cevaplandırdı. Sonra da bana dönerek:
-Haydi! Şunu al, önce , şöyle bir dolaştır, teri soğusun, sonra da su içirip, ahıra götür ve yemini ver,' diye talimat verdi.
At, kuzgunî siyahtı, tüyleri parlak ve kısa idi. Kapara gözleri biraz da vahşi bakıyordu. Yelesi bol ve uzundu; ayak bilekleri incecikti. Hantal değil, bakımlıydı; bacakları, benim boyumdan uzundu. Başım, karnının hizasına ancak geliyordu. Başı ise dik ve yükseklerdeydi. Atı bu görünüşüyle , çok sevdim, ama ya huysuzluk yaparsa diye korkuyordum. Hayvana, pınarın yalağından su içirirken, Yusuf ağanın konuşmasını duyuyordum.
-Hayvan, daha bir buçuk- iki yaşında, biraz huysuzluk yapıyor, halen kimseyi sırtına bindirmiyor.
Atı ahıra götürdüm, yularından, direğe bağladım, Yem torbasına, biraz saman, biraz da arpa koydum, boyum yetişmediği için, ayağımın altına bir şeyler koyarak torbayı, başından , zorlukla geçirdim.
Artık görevim, onu yemlemek, sulamak, kaşağı ile tımar etmek ve bacakları açılsın diye, her gün on beş yirmi dakika dolaştırmaktı.
Aradan bir aya yakın zaman geçmişti. Yusuf ağa, anam'a 'Yarın Cuma, erkenden çıkıp Uruş pazarına gideceğiz, Köyden bir kaç kişi daha var, Onlar da bizimle gidecekler, atı orada satmayı düşünüyorum, Yusuf da benimle gelecek'diyor, anam da mecburen kabul ediyordu. Ve bize yolda yememiz için erzak çıkını hazırlıyordu.
Ertesi günü, erkenden, küçük bir kafile olarak yola koyulmuştuk. Yusuf ağa eşek sırtında, bense, at yedeğimde olmak üzere yaya olarak gidiyorduk. Neyse ki bir kuyu başında mola verdik de dinlenme imkanı bulabilmiştim.
Uruş'u ilk defa görüyordum. Dağların arasında, boz bir görünüşü vardı. Gece bir handa kalmıştık, Cuma günü ise, hayvan pazarını boyladık. Pazar toz, toprak içinde, düz, ağaçsız bir arazide kurulmuştu. Gürültü, şamata, kulakları rahatsız ediyordu. Bizim ata , pek çok alıcı çıkmıştı, alıcılar atı çok beğenmişlerdi, ancak, şöyle bir ata binerek , denemek istiyorlardı. Daha binme teşebbüsünde bulunur, bulunmaz, at, durumu anlıyor, huysuzlaşıyor, arka ayakları üstünde , şaha kalkıyordu. Hiç bir alıcı ata binmeye muvaffak olamamıştı , dolayısıyla, at da satılmamıştı. Bu duruma, amcamın canı pek sıkılmıştı.
Ertesi günü, köye doğru yola çıktık. Yürümekten yorgun düşmüştüm. Yolun yarısında, kesin bir kararla:
-Amca! Ata binmeyi bir de ben denemek istiyorum! Ne dersin? diye sordum.
-Hayır oğlum, düşer, bir tarafını kırarsın, pazarda gördün, kimseyi bindirmedi Seni de bindirmeyecektir. Bu esnada, köylülerden biri, söze karışarak
- Ağa, bırak, çocuk bir kere denesin, baksana, Onun yanında kuzu, kuzu gidiyor deyince, Bu defa amcam razı oluverdi.
Atı büyük bir kayanın önüne çektim. Kayanın üstüne çıktım, at kulaklarını dikmiş, bana bakıyordu, başını okşadım, gemini, başının üzerinden geçirdim ve yavaşçacık, sırtına kayıverdim. Hiç huysuzluk yapmamış, hatta kımıldamamıştı. Anlaşılan beni kabul etmişti. Yüzümde büyük bir sevinçle, zafer kazanmış bir kahraman edasıyla, amcama, ve diğerlerine bakmıştım. Onlar da hayretle bana bakıyorlardı. Pınarın önüne kadar, atın sırtında , gururla gitmiştim.
Yusuf ağa ve köylülerin, bu konudaki yorumu, mantıklı ve akla uygundu. Hayvanı , bunca zaman, ben beslemiş, tımar etmiş, her şeyi ile severek meşgul olmuştum. O da , karşılığını, böylece, veriyordu.
Yusuf ağa, bir kere aklına koymuştu; atı satacaktı. Zaten mesleği, alıp satmaktı. Osman çavuş da, amcam gibi alır satardı ama, daha ziyade katır üzerine iş yapardı. Bizim öğretmenin ve arkadaşım Ömer'in babasıydı. Elindeki genç katırları satmak için Gerede'ye gidecekti. Bunu duyan Yusuf ağa, kararını vermişti; biz de onunla gidecektik. Beni de götürecekti; çünkü, at hala, kimseyi sırtına bindirmiyordu . Ama satın almak isteyenler, atın sırtında beni görürlerse, binip de deneyelim demeyeceklerdi. Bu Yusuf ağanın kurnazlığı idi. Doğrusu O, tam bir at cambazıydı.
Ertesi hafta, kervanla, Gerede'ye doğru yola koyulduk Bu sefer yaya değil, zaman, zaman at sırtındaydım. Devamlı değil, çünkü, atın fazla yorulmasını istemiyorduk ..İçimde onun satılması endişesi olmakla beraber, sırtında olmak bana zevk veriyordu.' İnşallah satılmaz 'diye içimden dua ediyordum.
Yolumuz, Sorgundan geçiyordu. Burası bir yayla köyü idi. Etrafı yemyeşil ormanlarla çevrili, düz yaylada kurulmuş, çimenlikler içindeydi. Evler, tek katlı ve seyrekti, Tamamen ağaçtan, hatta duvarları, fazla işlem görmemiş ağaçtan yapılmıştı. Sulak olmasına rağmen, sık, sık kuyular açılmıştı. Bu kuyulardan su içenlerin , yemek yedikten bir saat sonra tekrar acıktıkları söyleniyordu. Buranın suyu o kadar soğuk ve faydalıydı.
Ayrıca, burada, bir şey daha dikkatimi çekmişti. Bizim köyden, gelip- geçerken, erkeklerinin, bizimkilerden daha iri olduklarını görüyordum. V e yayla- orman insanları böyle olurmuş zahir diyordum. Ama bu defa, öküzlerinin de, bizim hayvanlardan iri olduklarını görünce, Osman çavuşa sormadan edemedim. Aldığım cevap karşısında biraz mahcup olmuştum. Meğer , gördüklerim öküz değil, çömüş ( manda ) imiş. Bunları ilk defa görüyordum. Bunların farklı olduğunu anlamalıydım. Çünkü, kimi kağnı ile ot taşıyor, kimi de, bilhassa boşta gezenler, bataklık gibi yerlerde, çamur içinde bulunuyorlardı.
Sorgun'u geçtikten sonra, yol hep ormanlar içinde devam ediyordu. Bu kadar sık ormana ilk defa rastlıyordum. Geçtiğimiz patika boyunca, güneşin huzmeleri, bize, zorlukla ulaşıyordu . Güneşin bu kadar aydınlığı da olmasa, gecenin karanlığında yürüyor gibi olacaktık. Rüzgar estikçe, çam ağaçlarının kokusu, burnumuzdan, ciğerlerimize doluyordu. Bu çam kokulu taze hava, bize, büyük bir inşirah vermekteydi. Hele ulu çam ağaçlarının rüzgarda çıkardığı uğultu, sükunet içinden süzülüp gelen bir çağlayan gibi, kulaklarımızı okşuyordu.
Osman Çavuş, bu yolları, çok iyi biliyordu; hatta, katır satmak için, bu tarikle, İzmit'e bile gitmişti. Orada bulunan amcasından ve amcazadesinden, Onun iyi bir mevkide bulunuşundan, amca oğlunun, benim öz be öz, halamın çocuğu olduğundan bahsediyordu. Ama o zaman bu sözler , benim bir kulağımdan girip, öbüründen çıkmıştı. Çünkü, aklımda hep, beni sırtında taşıyan o güzel at vardı.
Gün boyu yol aldıktan sonra, Osman Çavuş;
-Burada konaklayacağız, geceyi burada geçireceğiz , dedi. Yaz olmasına rağmen, güneş battıktan sonra, orman bir hayli soğuk oluyordu. Osman Çavuş tedbirli gelmişti, azıklarımızı yedikten sonra, kepeneğini çıkardı, içine girip yattı. Benim ise üste yok, başta yoktu; dişlerim keman çala , çala uyumaya çalışmıştım.
Ertesi günü, Gerede'yi uzaktan gördük. Artık orman seyrekleşmişti,. Gerede, Güdül'den büyük gözüküyordu; etrafı yeşillik, çayırlık, çimenlikti. Evleri ise genellikle ağaçtan yapılmıştı.
Doğruca, hayvan pazarına gittik; Bizim atı görenler, dönüp, dönüp bakıyor' Maşallah' diyorlardı. Pazarda, hemen iki alıcı çıkmıştı; Amcam ata binmemi işaret etti, bana yardım ederek atın üstüne binmemi sağladı. Birinci alıcı ile, pazarlıkta anlaşamamışlardı. İkincisi, kasketli, çizmeli, bıyıklı, yağız bir adamdı. İstenilen fiyat verilince, eller tutuştu, sallandı, sallandı. 'Hayırlı olsun ' sözleriyle, pazarlık noktalanmıştı. Alıcı, atı yedeğine alıp götürmüş, benim küçük yüreğim ise, onlarla beraber gitmişti. At ile alıcı gözden kayboluncaya kadar, gözlerim, hüzünle, arkalarından takip etmişti. ( Dönüş yolculuğu, hafızamda hiç yer etmeyecek, fakat, o kuzgunî, güzel hayvanı, hayat boyu, hep hatırlayacaktım. Hele espri olarak .' Sen her şeyi biliyorsun! Allah bilir, Gerede zindanını da biliyorsundur' sözlerine karşı,
'-Evet, Gerede'ye gittim, ve Gerede zindanlarını da biliyorum' derken, O güzel at ve öyküsü, hep hatırıma gelecekti )