Arta Alanda Bir Çığlık Anadolu 2

1

Yalan var yalan
Bir kapatıp açtım gözümü
Talan var talan
Akşamdan sabaha
Hücceti süren.

Ey Lağaş'tan Assuan'a
Akşamlarını üzerine örtte gel.
Ne çıkar, bilmesinler!
Giz sana yakışıyor
Nasılsa bir göz, o karanlığı deler.



2

Ekin ektim yarın gözlerine
Zehmerinin soğunu kıran
Rüzgar saçını savurmaz
Sürme gözünü kavurmaz

Esmeri ala kaçmayan yanaklar


SÜMER'İ SAFAĞINDAN ÖPTÜM

3


NİPPUR'DA BİR AN


Yedi kapını açtım
İlk yerleşim planı yaparlığın
Övünme ihaneti
Talan ettim mabedini
Ektim yarın gözlerine
Bir göz, bir gözbağı durdun

Nippur, tanrılarınla yücel ve gücelsin
Mabedine umudu koydum, raf raf
Göz oldum üstüne, oynadım saf saf
Sense bağı

Mistiği dört mabet ile
konaklar, bağrında.
Gezgini kahini tüccarı, sağrında
Bir özlerim ki Nippur
Ursa ile
Sanmayasın hapur hupur

ÇARŞIDA- BİR KONUK GELİYOR

Nippur'un sahibi Enlil hey heylenir
Kan donar, buz kesmiştir ortalık
Ansızın kahkaha patlar kasrından
El isteyip asa alacak beklenmede

Seyreyledim çarşına, geçtim karşına
Müzik tınılamada handa
Raksla rakkaseler, havuz başı, yanda
Naruha öğüt vermede, şadırvanda
Uruha taş oyuyordu, göz diye
Pis kaşıntılı Enkim, tütütmüştü ocağı
Ursa ile göz göze geldik, el etti
Urkimdi hamursu tabletle, okula gidiyordu
Kasıntı Gudea, dükkan önü pinekliyordu
Köşedeki kahin geleceği tutuyordu avcunda
Bir atlı hışımla geçti, toz kaldırdı
Kuşlar bir çığlık etti, uçuşarak, yana yana

Belli, tecelli vardı, gözler devrildi cama
Bir göz, Ereh'li İnanna, bir bağı, tutulumdu
İçten okunuyordu heceden heceden
Ve artık bir suskunluktu o
Gözbağı.

Gözbağı: Çok önemli kavram. Girişin ikinci bendindeki ;""Nasılsa bir göz, o karanlığı deler."" de ki gözü, niçin bulamadığımızı burada işledim. Tabi hem sevisel bağ, hem mistik bağ, hem de ironi; gerçeği örten bağ. Suretlerdeki oyalanış. Karanlığı delemeyen.
...............................................................

Nemruttan hava almış
Kleopatra'dan deva .
Ninova'dan toz kokan
İrem bahçelerinden rayiha.
Nippur çarşısında
Nippur'un en ilkiyim diye
Enlil eda ile sarkaç eden
Ur Nammu'ya kaş ederken emaneti
Zigguratlarla heybeti
Başını dokurken felekler
Mabed orospularından yemliydi
Anaç İnanna kudreti ölümle
Sanmayın söndü kartya
Parladı gözleri iklimle Partya.

4 İştar-Enki (Ea)

Yas tutun, baş bağlayın
Sevince duran kına yaksın.
Gök boşaldı yer taştı
Su aldı Niruppak'ı
Dökün analar göz yaşı
Ağlamak size düşer.

Yer tutmaz anaların ayağı
Kuzular boşta meler
Feryatın ulaşacağı yer yoktur
Üstelik gökler, daha bir
Kızgınlıkla gürler.

Su sesi, şimşek, gökgürültüsü
Her yeri tutar
Su dağları taşları yutar
İki mavi, en yakın ve özlem buluşmuştur
.......................................................................
Sen ey aşifte İştar
Eteklerin yelde uçuşsun
Başında hazan yelleri essin
Gördün mü ne işlediğini?

Sakız yapışmış damakların
Açılmazlığında şaşkınlık
Ta yücelere çekilir
Bet benizden uçmuş
Kararlarının vehametinden
Ürken kaçışlık
Enlil İştar .

Boşa ıstırap göz yaşı dökme Ea (Enki)
Sahibi değil miydi Enlil, bir ihanetle
Kurtardın Şuruppak'lı Ut-Napiştim'i
Asur da yazar Ziusudra'yı ya
Dilmun'da kasra ikame.
O kuruldan iki zıtlaşmıştı
İşte o soyluluktu, yardaki.

Ey güzellik kokanası
Gilgamıştan öfke İştar.
İzdivcı red olunupta
Şişme sandal gibi inen.
Bir gürültü rahatsızlığına
İnsanların ümügüne binen.
Yaptığına pişman olup
Pire için yorgan yakmam senden.

xx

Yerdeki somutu göğe döndüren
Sümer.
Ulfet gibi
Gökten vekaletle döndü
Uzletim olacak
Marduk adına iş yapar nafileler:
Firavunlar krallar
Rahipler, papalar
Hahamlar halifeler
Daha anlamaya çok var.

xx

Enki

Şuruppak'ın oğlunu
Kurtardın da ne yaptın Enki?
Abada mı saldın, soyunu sanki?
Başın göğe mi erdi?
Meyve hırsızı.
Ne güzelde temizleyecekti
Orospu İştarla, Enlil insanları
Elleri değmişken. Bıraksaydın ya
Enlil, kızı fahişe İnanna'dan buldu

Şöyle bir baktı, İnanna
Tek kişilik tecavüzle verek
Tüm halkı bela ile yaktı.
Suçları şahsiliğinde, genellik
İnanna'dan gerek.

Avuçlarını yumruk yapamayıp da
İş göremez olası.
Ardışık doğumla olan, üç kızı ile yatan
Zıvana düşkünü.
Kızı Uttu'da, döl tohumunu çaldırıp
Sekiz çeşit bitki ektirten
Sonrada yasağı çalan Enki!
Tümden suçsun, ben masumum
Sendan bana bela, günah yüklenmek!

Sunulunca toprağa ter.
Dilmun tanrıların yaşadığı yer.
Yer tanrıçası sekiz tür meyva eker
Nefistir, yasağı, bilgelik tanrısını, çeker
Yasak savar yanım Enki'nin elinde.
Hey haat lanetlidir bilgelik
Kuruldaki diğerler de, af içindir ilgelik.
Her bir hastalıklı sekiz organdan
Müzdariptir Enki, iniler
Yakarış olur tüm tanrılar
Lanetteki yer tanrıçası ne pinti
Kaburgadaki sağaltımda tanrıça Ninti
Hünerlidir, tababetimden belli.

x

Mabedik mabutlar insanca bencil

5 Enlil-Ninlil

Karısını ayartacak olan Enlil
Kocasınca tecavüze uğrayan Ninlil
Be hey uçkur düşkünü Enlil
Uçkuru eline dolanasıca
Anadan öğütlü, önerili akıl, Ninlil
Kendini yıkanır göstermek, hesapçaydı
Uçkur suça kaydı.
Ucuz yolun yolcusu
Vebali insanlardan sorulur.

6 Enki

Lokması sayılı olupta
Boğazına düzülesice
İş çokluğundan güya, sofra yapamayan
Boğaz düşkünü tanrılar.
Hizmete amade istersiniz; Enki elinde
Kilden şekilli;

"" Ey annem adını vereceğin yaratık oldu.
Onun üzerine tanrıların görünüşünü koy.
Ey annem, yeni doğanın kaderini söyle
İşte o bir insan"" yaratan Enki*
Suretinizden günahlarımız belli.

7 Dumuzi ( İnanna'nın kocası)-İnanna

Kör kuyularda kalıpta
Yer altında çıkmayasıca
Sürü güdücü Dumuzi.
Kutsal evlilik yaptırdın da ne oldu?
Bereketle, taam mı dolduk?
Şehvetin uçkuru aştı.

İnanna'da, şaştı da; insanlara taştı
Körün tuttuğunu öpmesi bundanmış
Suç Dumuzi'nin, ceza insanlara
Saçları belik olmayıpta
Kırda gezmelere son veresice
Dilmunun metresi, (anlamlı) İnanna!

Derinliklerde uyuyan güzel
İnanna.
kusurundaki müştaki.**


Dumuzi'nin uçkur elinde iken,***
Nereden çıktı, duvar dibi uyku seçilmesi.
Bela arayıştır, kaygılanılması
Kırda uyurken Kutsal orospu
İnanna'nın, ırzına geçilmesi
Akad da İştar
Yunan da Afrodit
Anadolu da Kybele
Roma da Venüs'ce saygılanması
Tecavüzlerimizin sorumlusu!

Paylaşılamayan güzellik
Rekabetlerimizde de sen varsın.
Heveslerin alınmazken önü
Çoban Dumuzi, çifçi Enkimdu
Düşürdü gönlü.
Bir ileri bir geri varışta
Biri bal kaymak, öbürü bira buğday
Herkes ürününü övüşle yarışta.
Çobanın ürünleri kabul, evlilik oluşta

Rüyalarına ters yatıp da
Yatağında ters dönesice Dumuzi
Netcektin de iki kamış gördün?
Hem de birisi sökük
Kamışlara çıkasıca
Yorumu, yer altına sürülmen, değil miydi?
Ne ihtiyacın vardı rüyaya.
Yusuf'u zindana attıracak
Rüya sapığı.
Rüyalarımdan kabuslarımdan, sen sorumlusun.

Uçkurundan hareketli
Dölünden bereketli
Rüyasından tescilli
Yer altı mahkumu Dumuzi
Aracı ricacılarla, yarım senede
Bir kez ,yer yüzüne çıkma torpiliyle izinlik.

İnanna ile çiftleşme, izini koparıp da
Bahar buluşması ile insanlara, bereket bolluk
Abidesi olan, tohumu dökülesice.

Doğaya, canlılık bayramını pekiştiren
Kutsal evlenme ritüeli, olmadın mı?
Ateşler yaktırıp, şenlikler yaptıran amigo
Hani nerede bolluk? İnsanlar boğazlaşmakta
Keyfi kendinden hünerli, dilli sapık!

Senin meselelerin bitmez
Seni Don Juan artığı
Rasputin kılıklı
Dilmun kovgunu seni.
Tohumu dökülesice
Neme lazım
Yerde fantezi fışkırır sonra!
Tohumu olduğu yerde, kuruyasıca bela.

İnşallah, İnanna ikilem durur
Sürün çalınacak diye.
Bertaraf ederken zanlıları
Günahı tutarda
Çeşme yapar, sen sağ iken, mezarın başına
Gelen geçen, canın için içer, seni anar.
Hayratından bulasıca.

8 Nanşe

Durdurulur mu olaylarla, Ayşe? /hayat-yaşam
Adalet gözü, biri, kör bakıcı
Sosyal adalet sağlayıcı
Rüya eskicisi, Nina'lı Nanşe.
Vicdani yükü kaldırırdı.
Öksüz annesi, dul koruyucu, fakir tanırlığı bilen.
Sahip kılınmayanı, yedim içtim demeyeni
Fena yere bakanı, tartıyı takanı, silen.
Her yılda bir gün, günah çıkarıp
Ceza verip, af yaptın da
Ninova'da feryat, Madımak'ta yanmadı mı?
Tartı kefesi kaymış kıytırık.

9-

Döğün, saç baş yol
Ey Karabaşlar halkı!
Bak Nineve bir hırsla tutuştu
Lagaş Babil, yanıyor
Uruk Nippur Kadeş, kanıyor.
Niye olmasın ki
Ziyanı senden sanıyor!
Fitillediğin nifak
Ta bugün Necef'te patlıyor.

10 Öpülen yanla son buluş, hüzünden (sürüşten) kaçamayış

Çayırında kuzular oynaşmayıp
Göğünde kuşlar, süzülmesin.
Çağlarca yan yatıpta, dik kalasıca
Karabaşlar!
Yan Sümer yan.
Eteklerinden tutuş
Kurbağaların ötmesin
Yurdunu Asur alsın
Farelere kalasın, kan sular içesin
Kana kana
Tecavüzü unutur mu İnanna?

""Kadın utancından ne yaptı?
Felaket yaptı kuyuları kanla doldurdu
Sümer halkı kandan başka
Bir şey içmedi ve kaba
Kandan başka bir şey doldurmadı"". ****

Suç bir kişilik
Ceza muhayyel
İçin dışına çıksın Sümer.
Öğürtülerle kusa kusa.
Birde tutunacaktı buna, Musa.


Bölüm sonu



15.09.2007


Kaynaklar:

2 Alıntı

İlk kilden yaratılış

* Muazzez İlmiye Çığ; Kuran-İncil ve Tevrat'ın Sümer'deki Kökeni sy:36

Sümeri kan basması

**** A.d.g. eser sy 48

*Kutsal Fahişelik : Bir toplumsal kurumdur. İttifak toplumlarının birbirinin eşiğine (bölgesine) adım atabilmeleri için bulunmuş bir yoldu. Sosyal birlikti dönem iç evliliğini yasağa dönüştüren bir uygulama. Tapınaklar ittifaklarla daha bir anlam bulmuştu. Kadına miras hakkınıda sağlayan bir uyumlama. Aynı zamanda da, süreç içinde karşı gruptan kişilerin tapınakta buluştukları aşk evinde olma çocuk velayeti, her bir gruba verilmeyip, çocuğun tapınağa yani tanrıya ait olan uygulaması.Babasız doğumların, yani kutsal doğumların, tapınağa ait evlat oluşların, biçimlendiği bir ittifaklar dönemi yaşantılaşma şeklidir.

Kelimeler

** müştaki: kusurunu özleyen-Kusuruna tutkun- Kusurunu özleyip görmek isteyen

*** Aslında İnana'ya tecavüzü, duvarı dibinde uyuduğu, bahçe sahibi yapar. Yeri ve gögü iyice bir dolaşan İnanna; Şukallituda'nın 60 ağaçtan yaptığı gölgelikli bahçenin gölgesinde dinlenmeye ve uykuya çekilir. Bu esnada uyuyan İnanna'ya şukallituda tecavüz eder. İnanna uyanınca bunu kimin yaptığını anlamak için önce Sümer'in üzerine kan göndererek Sümeri kan basar.Dumuzi (Temmuz) tecavüzün ilgilisi değildir. Bunu yüklenecek kadar çapkındır. Burası yazarın kurgusudur.



İnsanlar her olgu ve olayı bu sanı kanıcı olan inanç temelinde anlar ve yorumlar. Günümüzde bile çoğu insanlara böylesi bir kabul ettirilme, inanaç mantık temeli üzeinde iletişilme ve içisindirilmesi yapılmaktadır. Toplumsal hakı kavrayamayan ahaliye inançsal olaraktan kul hakkı kavratılacaktı elbette.



İşte,İnannaya tecavüz belki de kutsal evliliğin toplumsal bir kurum ve kural olaraktan, bir yaptırım olaraktan, ortaya çıkmasından sonra, halkın bunu sindirebilmesi için İnanna kült aidiyetle, yine İnanna aidiyetli bahçıvan ( artık meslek sahibi olunmuş) Sukalliuda ile cinsel birleşmesi yasaktan (zina) sayılması, suyu kan basması gibi tufan ve felaket söylemi ile yasaklanıyordu. Böylece meşru olan eski tabu, dışla olacak cinsellik ittifakı anlayışına yöneltilerek yıkılıyordu. Yerine dış evlilik meşru oluyordu.



Bunu yapmasının mantıkı nedeninin de, inançsal olaraktan buyruluşudur. Bunun kavratılması doğal olaylara benzetilerek tufan doğal felaketler biçiminde sinek basma, suların kan akması gibi anlatışlarla, toplumsal (nesnel) olanı anlayamayan halkın inanç mantık seviyesine inilerek iletişilmesidir. Bu uygarca buluş, eski bilinçlerin silinmesine, yeni olanla yer değiştirmesinin inanç boyutlu sembolizmidir.



Ur-Nammu: Ur şehri kralı; Nippur harabelerini ve Enlil tapınağını restore eden kral



Dilmun: Sümerdeki tanrıların yaşadığı ülke. Güneşin doğduğu yer. Cennet, cennet bahçesi



Ninti: Nin, hanım; ti, kaburga- hayat (kaburganın hanımı; hayatın kadını)



Enlil: Sümer'de insanı yaratan tanrı. Anumun oğlu yeryüzü tanrısı.



Enki: Mezopotamyada bilgelik ve su tanrısı. Şuruppak'ta duvar gerisinde Ut Napiştimle konuşur.



İnanna: Aşk ve güzellik tanrısı Venüs Yıldızını simgeler. Kutsal aşk ve evlilik tanrısı. Kutsal fahişe. Sabah tanrı, akşam tanrıça sayılmış.



Marduk : Babil'de Tarımcı tanrı iken, Tekleşen tanrı.



Dumuzi: Bir toplumda kral iken karşı toplum anlayışında çoban tanrısıdır. Somut olgulardan hareketle. Kral insanlar tanrılaşmıştırlar. Bu yüzden tanrılar evlenir, çocuğu olur, kıskanırlar, cinayet işlerler, sürü güder vs. daha henüz soyutlama güçleri fazla gelişmemiştir.



Çalışma hiç biri kaynak taranarak oluşturulmadı. Zaten mümkünde değil. İlkin şiir içinde ""Nemruttan hava almış"" kısmıyla başlayan yer oluştu ve "" Kavak ağacından tüycük pamukla"" kısmı ile çalışma bitti idi. İki üç saat, aradan sonra kendiliğinden bu çalışma sürdü. Oluşan kısmı hemen webe indirdim. Aklımda kalanların, bildiklerimin, kendi farklı tarz ve kurgumla işlenmesidir.



Çalışmayı parçalayarak vermek hoş olmayacaktı. Pehlivan tefrikalarına dönecekti. Bende üç bölüm olarak vereceğim. Bu ikinci bölüm. Anadolu'ya kısadan gideceğim 3. bölümle.



Bugün için, ilişkileri ortadan kalkmış, ittifakı zıtlıkları koruyan anlatımlarda, Hiç ilenç ve alaycılık güdülmedi. Çok sıkıcı olan hikâye, ilgi olsun diye, bu metotla, aslında hem sevimli kılmak, hem akılda tutulur yapmak istedim. Bu alaycılık ve ilenç tam bir ironidir, kendi payıma sevimli kılan ironi. Günümüzdeki geçmişe yavan bakışın ironisi. İnanna ile kamaşan, gözbağını açıyor.



Bu çalışmamda, gözbağı vurgusuyla, genelin tutumunu vurguladım 2. bölüm 1. kısımda; "Nasılsa bir göz, o karanlığı deler." ile gözbağını aralayanların yapıtlarından sürülen damıtık iz ve izi sürdüm.



Zıtlıkların tekleşmesi ve etnik aidiyet anlayışlarının birleşmesi kutsallığı fikri: İ.Ö Hamurabi XX yüzyılda, Marduğa yücelik vasfı veriyor. İ.Ö Buhtunnasr (Nabuhodonosor) XVI yüzyılda Marduk'u tek tanrı sayar. Fazla dışa vuramaz. Mısır'lı firavun Amenotep Teb'de İ.Ö XIV yüzyılda tek tanrı inancını yayar ve Aton mabetleri açar. Anadolu'da İ.Ö 4.yılda Tyanal'ı (Karacahisar'lı) Apollonius insan suretinde tanrı ( tanrı oğlu) sayılıp, pagancılığa karşı çıkarak, teklik fikrini, geze geze yaymış. İran'lı Mani İ.S III. yüzyılda göğün oğlu sanıyla, önce felsefik sonra dinsel ve fiziksel ruhsal ayrımı yapmadan, sentezci bir anlayış ileri sürmüştür.



En acı ve hüzünlendiğim kısım, Sümer'e söylediğim güya ilençtir. Çayırda kuzuları zıplamayan Sümer, boğazıma yumruk oldu. Sümer'i, ötüşmeyen kurbağalarla yan yana getirmek beni çok zorladı. Şunu da biliyordum ki ömrünü tamamlayan uygarlık bir şekilde tarih sahnesinde çekilecekti.



Bu çekilmeyi bilerek nesnel temellere oturtmadım. Sadece, güya, ilahlarına saygısızlıklarda, hak edişli bir sebepmiş gibi, çok çok zımni, sezdirirli, kendi edebiyatları ile yok oluşu işledim.



Sümer'i biraz derinlikli özellikle çalıştım. Anadolu kısmını, bu kadar uzun tutmayacağım. Sümer sonrası anlatımda, kuruluğa, yer yer düşmek zorunda kaldım. Bu olayın kısa tutulma kaygı ve ırasından kaynaklanıyor.



Diğer dağarcık yapan yapıtlar:



1-Orhan Hançerlioğlu İnanç sözlüğü. Hayli hacimli

2-Orhan Hançerlioğlu Felsefe Ansiklopedisi 7cilt

3-Orhan Hançerlioğlu Düşünce tarihi (3 ayrı ciltte varlık yayınlarından)

4- Aytunç Altındal Akşam yazı Dizisi 11.12.13 Nisan 2005 tarihli.

5 Tanrılar Mezarlar Bilginler C.W Ceram

6-Bilim ve din Bertrant Rusell

7-Dine Karşı Düşüncenin Tarihi Albert Bayert

8- Sağduyu Jean Meslıer

9- İbrahim peygamber Muazze İlmiye Çığ

10-Orta Doğu Uygarlık Mirası 1-2 Muazzez İlmiye Çığ



Bölüm Sonu