Nedir Kavram Ne işe yarar

Kavram, asırlar öncesinden süregelen yaşama güdüsünde ilkel insandan modern insana kadar ilerlemiş bir 'ad koyma' takıntısıdır. Şöyle ki beşer olan akıl sahibi kimse, sonsuz düzlemde; sonsuz nesne, sonsuz olay örgüsü, sonsuz -izm gömlekleri ve dahi sonsuz yaratılmış ve yaratılacak olan 'şey'leri belirli kisveler altında kategorize ederek ve bunu birtakım benzerlikler ve farklılıklar çizgisinde ayrıştırarak 'kavramlaştırma' yoluna gitmiştir.

Meselenin özü, bu nesneler ve duyular dünyasında her şeye ve evet, her şeye belirli bir 'kimlik yaratma' güdüsünden kaynaklanmaktadır. Bu güdü, yaşamın her evresinde bir şekilde –daha amiyane bir tabirle 'öyle ya da böyle; istese de istemese de'- insanı eyleme geçirmiş ve bir 'ad koyma' geleneği başlatmıştır.

Elbette ki bu husus kalın ve iğneleyici birkaç ucuz sözcükle baltalanacak değildir. Bu yaratılmışlar kargaşasının içinde insanın bir 'toparlama evresi'ne evirilmesi pek tabii olası ve hatta olması gerekendir. Zaten bana kalırsa asırlarımızın en öncesinde hüküm sürmüş ve bizim bugün 'ilken insan' olarak bir nevi aşağıladığımız milat öncesi insanlarının, ilkin toparlayıcılık ile meşgul olması, bu hususun mecburi bir ispatıdır. Bir karmaşanın içinde yaşamakta iken o kargaşayı ayrıştırmaya ve ardından toparlamaya kalkmak her ne kadar bir gereklilik neticesi olsa da –işte! bu altı çizilesi sorunu doğuracaktır: kavramlaştırma telaşının bir takım noksanlıkları ve yanılgıları...

Bizler, yani bu yeni çağın –sözüm ona- 'modern insanları' şu an için (yani sıramızı bir başka asrın insanına devredene dek) bu yanılgının en somut göstergelerini çağrıştırıyoruz. Nedir bu yanılgı? Kavramlar arasında dile gelen her hüküm, bir çağın insanı olarak o insanı ve dahi o insanın içinde bizzat bulunduğu ahvali durmadan 'gölgelemekte' ve hatta daha ağır bir itham ile 'baltalamakta'-dır. İşte bu dipsiz kuyuda 'kutsanmış her eylem' bir kıyametin en tesirli akıbeti, işteşi dahi bugün için vazgeçişi olacaktır.

O zaman ne işe yarar bu kavram denilen meçhul? Düşünmeye mi? Evet. Sorgulamaya mı? Evet. Eleştirmeye mi? Evet. Çözüm üretmeye mi? Evet. İletişime mi? Evet. Münakaşaya m? Evet. Daha birçoğuna evet! Tek bir şey dışında... Hiçbir kavram tanımlamaya yaramaz; kavram kendisini ve kendisi dışındakileri tanımlatmaz: yalnızca ve yalnızca ad koyar.

'Bazı sözler vardır oğlum Hidayet...' der Atay, '... insan onlarsız edemez.' Orada, bazı kavramlar vardır diyeceğim ben de. Bazı kavramlar... İnsan onlarsız da edebilir, pek tabii edebilir ki
etmelidir.

Böylece ölür kavram, zerre işe yaramaz.