André Gide'nin Hayatı ve Eserleri

André Gide, Fransız yazar. 1947 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

Tam adı André Paul Guillaume Gide'dir.

Doğum tarihi ve yeri: 22 Kasım 1869, Paris, Fransa
Ölüm tarihi ve yeri:19 Şubat 1951, Paris, Fransa

1- André Paul Guillaume Gide'nin Hayatı

Ailenin tek çocuğu olarak 22 Kasım 1869, Paris'te dünyaya geldi yazar. Sekiz yaşındayken Paris'teki Alsace Okulu'na gönderilse de Gide ,durmadan hastalandığı için öğrenimi sık sık kesintiye uğradı. Babasının 1880'de, erken yaşta ölümü üzerine, annesinin katı otoritesi altında, çoğunlukla eve kapatılarak kayıtsız özel öğretmenler ve annesinin mürebbiyesi tarafından eğitildi. Rouen'da, yaşamını tümüyle değiştiren duygusal bir olay yaşadığında henüz 13 yaşındaydı. Akrabalarını ziyarete gittiği bir gün, 15 yaşındaki kuzeni Madeleine Rondeaux'yu diz çökmüş ağlayarak dua ederken gördü ve kıza aşık oldu. Bu sahne yazara yaşamı boyunca bağlanacağı şeyi bulduğunu düşündürdü. Gide, 1889'da Alsace Okulu'nda sınavını verdikten sonra, bundan böyle yaşamını yazarak, yolculuk ederek ve müzikle uğraşarak geçirmeye karar verdi. Madeleine'e olan bağlılığını yazarak yüceltmeyi gizlice aklına koyarak, böylece onun sevgisini kazanacağını umuyordu. Ancak,1891 de adını kullanmadan kendi parasıyla bastırdığı otobiyografik nitelikteki ilk kitabı Les Cahiers d'Andre Walter, ne Madeleine'i ne de okuyucuları memnun etmişti . Kitap, sonraki yapıtlarının çoğu gibi, birinci şahsın ağzından anlatılıyordu ve ileride Gide'e büyük başarı kazandıracak bir itiraf olarak kaleme alınmıştı.

Okul arkadaşı yazar Pierre Louys, Gide'i ile şair Stéphane Mallarmé'nin düzenlediği ve simgecilik akımının merkezi olan ünlü "Salı akşamları"na giden Gide bir süre simgeci estetik kuramlarının etkisinde kalarak Le Traite du Narcisse (1891; Narkissos Üzerine İnceleme), Le Voyage d'Urien (1893; Urien'in Yolculuğu). La Tentative amoureuse (1893; Aşka Teşebbüs) eserlerini yazdı. 1893'te Kuzey Afrika'ya ilk yolculuğunu yapan yazar, bu yolculukla, katı Protestan eğitiminin ve kısıtlamaların getirdiği sıkıntılardan kurtulabileceğini umuyordu. Arap dünyası ve onun tümüyle farklı ahlak değerleriyle tanışması içinde boğulduğunu hissetti. Bu olay Victoria dönemi tutucu toplum ve cinsellik anlayışından kurtulmasına yardımcı oldu. Toplumsal ikiyüzlülük karşısındaki karşısındaki bu tam olgunlaşmamış başkaldırısı bir sonucunda, Gide'in kendi eşcinsel eğilimlerinin farkına varmaya başlamasıydı tutuculuğun zincirlerinden kurtulma sevinci, Fransa'ya döndükten sonra Paris'teki sanatçı toplantılarının kendi deyimiyle "boğucu havası" içinde eriyip gitti. Aynı dönemde yazdığı Paludes'de (1894; Batak, 1996), bu çevreleri yerdi. Bu eseri, sürekli karanlık mağaralarda yaşayan ve gözlerini hiç kullanmadıkları için görme duyularını yitiren hayvanlar üzerine bir meseldi. Gide, Batak'ı yazmakla intihardan kurtulduğunu söylemiştir.

Kuzey Afrika'ya giderek tanıştığı Oscar Wilde ile Lord Alfred Douglas'ın yüreklendirmesiyle, baskı altında tuttuğu eşcinselliğini kabullenmeyi öğrenen Gide, bu dönemde kaleme aldığı eserlerinde, günah korkusundan kurtuluşunu ve alışılmışın ne kadar dışında olursa olsun kendi dürtülerini izlemesi gerektiğini kabul edişini yansıtmıştır. Annesinin ölmesiyle duyduğu üzüntü Afrika'da bulduğu mutluluğu yeniden gölgelemişti.Dünya Nimetleri'ni bırakan yazar, amaç bakımından onun tam tersi olan tiyatro yapıtı Saül'ü (1903; Saul) yazmaya başladı. 1895 Ekiminde kuzeni Madeleine Rondeaux ile evlendi. 1896 başlarında La Roque bucağının belediye başkanı seçildiğinde 27 yaşındaydı.

Gide 1900'lerin başlarında edebiyat eleştirmeni olarak geniş ölçüde tanınmıştı.

1908'de, II. Dünya Savaşı'na değin ilerici Fransız yazarları bir araya getiren edebiyat dergisi La Nouvelle Revue Française'in kuruculan arasında yer aldı.

2- André Paul Guillaume Gide'nin Edebi Kişiliği

Toplumsal ve bireysel ahlakın en önemli ölçütü olarak bireyin içtenliğini ve kendini tanımasını vurgulamış olan Gide edebi, toplumsal ve siyasal sorunlara ilişkin hoşgörülü, aydınlık düşünceleriyle bütünleştirmiştir. Yaşamının büyük bölümünde tartışmalı bir kişilik olan Gide, uzun süre geleneksel ahlak anlayışının karşısında bireyin özgürlüğünü savunanlara verdiği açık destekten ötürü bir devrimci olarak nitelendi.

3- André Paul Guillaume Gide'nin Eserleri

• Deneme:
  • Narkissos Üstüne İnceleme
  • Urien'in Yolculuğu
  • Aşka Teşebbüs
  • Bataklıklar
  • Vesileler
  • Yeni Vesileler
  • Ve İş Şimdi Sana Kaldı-
  • Sanat Baskıdan Doğar
• Roman:
  • Pastoral Senfoni
  • Kalpazanlar
  • Dar Kapı
• Otobiyografi:
  • Andre Walter'in Defterleri
  • Tohum Ölmezse
• Şiir ve Düzyazı Şiir:
  • Andre Walter'in Şiirleri
  • Dünya Nimetleri
  • Hacı ya da Sahte Peygamber Üzerine İnceleme
  • Savurgan Evladın Dönüşü
  • Yeni Nimetler
  • Thesee
• Tiyatro:
  • Saul
  • Philoktetes
  • Kral Kandaules
  • Bat-Şeba
  • Oidipius
  • Persephone
  • On Üçüncü Ağaç
  • Robert Ya da Genel Çıkar
  • Dönüş
• Anlatı:
  • Ayrı Yol
  • Dar Kapı )
• Öykü:
  • Vatikan Zindanları
  • İsabelle
  • Kadınlar Mektebi
  • Robert
  • Genevieve
  • Diyalog
  • Corydon-Sapık Sevgi
• Gezi Yazısı:
  • Kongo Yolculuğu
  • Dindiki
  • Çad Dönüşü
• Anı:
  • Journal
• İnceleme/Eleştiri:
  • Dostoyevski (1923)
  • Rastlantılar (1924)
  • Kalpazanların Günlüğü (1926)
  • Montaigne Üstüne Deneme (1929)
  • Çeşitli (1931)
  • Henri Michaux'yu Tanımak (1941)
  • Düşsel Söyleşiler (1943)
  • Göz Önüne Alarak (1943)
  • Poussin Öğretimi (1945)
  • Şiir Sanatı (1947)
  • Önsözler (1948)
  • Karşılaşmalar (1948)
  • Övgüler (1948)
  • Chopin Üzerine Notlar (1948)
  • SSCB Dönüşü (1936)
  • SSCB Dönüşü Üzerine Düzeltmeler (1937)
• Yergi:
  • Zincire Gevşek Vurulmuş Prometheos