Tevfik Fikret'in Hayatı ve Eserleri

Edebiyatla İçerik Editörü

03 Mart — min. okuma: 4-5 dakika

Tevfik Fikret, Edebiyât-ı Cedîde şairi.

Doğum tarihi ve yeri: 24 Aralık 1867, İstanbul
Ölüm tarihi ve yeri: 19 Ağustos 1915, İstanbul

1-Tevfik Fikret'in Hayatı

Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılma sürecinde Servet-i Fünûn topluluğunun lideri olan Tevfik Fikret, 24 Aralık 1867’de İstanbul Aksaray’da doğdu. Şair, devrimci ve idealist fikirleriyle Mustafa Kemal başta olmak üzere dönemin pek çok aydınını etkilemiş, Türk edebiyatının Batılılaşmasında öne çıkan isimlerden biri olmuştur.

12 yaşında öksüz kalan Fikret, babası saraya jurnal edilerek Arabistan’a sürgüne gönderildiği için kız kardeşi ile kendisini anneannesi ve büyük yengesi büyütmüştür.. Aksaray’daki Mahmudiye Valide Rüştiyesinde öğrenimine başlayan Tevfik Fikret, çok dindar bir ortamda yetiştirildi. Gittiği kulu, 93 Harbi yenilgisinden sonra Rumeli’den İstanbul’a gelen göçmenlere tahsis edilince öğrenimine Galatasaray Sultanisinde devam etti. Bu yeni okula girişi hayatında bir dönüm noktası olan Fikret, devrin önemli edebiyatçılarından Recaizade Ekrem, Muallim Naci, Muallim Feyzi gibi seçkin öğretmenlerin öğrencisi oldu. Şiir yazmaya lise yıllarında başlayan şairin. Öğretmenlerinin teşviki ile yazdığı ilk şiiri, Tercüman-ı Hakikat'te yayımlandı. 1888 yılında birincilikle okulu birincilikle bitiren şair, Hariciye Nezareti İstişare Odası’nda (Dışişleri Bakanlığı Enformasyon Dairesi) katip olarak işe başlamıştır. Daha sonra 1889 Ağustos’unda İstişare Odasında tekrar muavin olarak göreve başlayan Fikret . bir yandan da Yüksek Ticaret Okulunda Fransızca ve Türkçe dersleri vermektedir. Dayısı Mustafa Bey’in 15 yaşındaki kızı Nazime Hanım ile 1890 yılında evlenerek , dayısının evine yerleşir. Şiir konusunda bir süredir suskun olan Fikret, İsmail Safa'nın yönettiği Mirsad dergisinde "Bahar" şiirini yayımlayarak suskunluğu bozar; aynı yıl Mirsad'da 18 şiiri daha yayımlanır. Derginin açtığı Mirsad'da 18 şiiri daha yayımlanan şair .derginin açtığı iki yarışmada birer birincilik alarak ününü arttırır.

1895'te Recaizade Ekrem sayesinde bir bilim dergisi olan Servet-i Fünûn'un sahibi Ahmet İhsan ile tanışır, dergiyi bir edebiyat dergisi hâline getirmeye ikna eder. Dergi, Tevfik Fikret yönetiminde çıkmaya başladığı 256. sayıdan itibaren bir edebiyat dergisi hâline gelir. Sanat yaşamının en verimli devresini yaşayan Fikret, 1895 yılının Haziran ayında oğlu Halûk'un doğumuyla baba olur.

1896 yılı sonlarında Robert Kolej'de Türkçe dersleri vermeye başlayan şair, bu görevi ölümüne dek sürdürür. Dostu İsmail Safa’nın evinde okuduğu Abdülhamit karşıtı bir şiiri, gözaltına alınmasına yol açar. Evi aranır, söz konusu şiir bulunamayınca birkaç gün sonra serbest bırakılır. Çok geçmeden Robert Kolej'de bir çaya karısıyla birlikte gitmesi bahane edilerek tekrardan gözaltına alınan Fikret'de inziva düşüncesi derinleşmeye başlar.

1912’de, Trablusgarp Savaşı nedeniyle meclisin feshedilmesine karşı öfkesini "Doksan Beşe Doğru" adlı şiiriyle anlatan şair bu eserini Nüzhet Sabit’in çıkardığı Vazife dergisinde yayımlandı. Yalnızca padişahı değil, İttihat ve Terakki'yi de son derece sert biçimde eleştirmektedir. Eleştirilerine, devrin yolsuzluklarını dile getiren “Hân-ı Yağmâ”, yanlış bir kararla I. Dünya Savaşı’na girilmesini yeren “Sancak Şerîf Huzûrunda” şiirleriyle devam etmiştir.

Bu şiirleri muhafazakâr çevrelerden ağır eleştirilere uğramasına sebep olmuştur. Olumsuz tepkiler şairde büyük bir moral çöküntüsüne sebep olur ve sağlığı bozulur .Modern bir okul açmak , yeni bir edebiyat dergisi çıkarmak gibi projeleri olsa da bozulan sağlığı nedeniyle bunları gerçekleştiremez. Son yıllarında çocuk şiirleri yazmakla meşgul olan şair, Yalın bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı bu şiirleri 1914’te yayımlanan "Şermin" adlı kitapta toplamıştır. Fikret Geçirdiği bir ameliyat sonrasında 19 Ağustos 1915’te Aşiyan'da 47 yaşında hayatını kaybetmiştir.

2-Tevfik Fikret'in Edebi Kişiliği

yüzyılın ikinci yarısından itibaren Tanzimat ruhuyla yetişen ve o ruhun edebiyatımıza kazandırmaya çalıştığı yeni değer yargılarıyla beslenen şair, yenilikçi ve değişimci zihniyetin bir devamı olarak yüzyılın sonlarına doğru Türk edebiyatında adını duyurmayı başarmıştır. Kaleme aldığı şiirler, hem konu dağarcığı ile karşımıza çıkar hem de şiirinin kompozisyonu ile kendinden önce ki üstatlarının çizdiği yolda yeni ve farklı bir oluşum sergilemiştir