Abdülhak Şinasi Hisar'ın Hayatı ve Eserleri

Abdülhak Şinasi Hisar, Türk romancı, İstanbul'un ve özellikle Boğaziçi'nin güzelliklerini anlattığı eseriyle tanınan Cumhuriyet devri yazarı.

Doğum tarihi ve yeri: 14 Mart 1887, İstanbul
Ölüm tarihi ve yeri: 3 Mayıs 1963, İstanbul

1- Abdülhak Şinasi Hisar’ın Hayatı

1887’de anne tarafından dedesi Muhtar Bey'in Rumelihisarı'ndaki yalısında doğdu. Türkiye'de ilk edebiyat dergilerinden 1882-1883'te yayınlanan Hazine-i Evrak'ın yayıncısı şair,öykü ve eleştiri yazarı Mahmud Celaleddin Bey'in oğludur. Babası ona, hayranlık duyduğu iki şair Şinasi ile Abdülhak Hamit Tarhan'ın adlarını verdi.

Abdülhak Şinasi Hisar'ın çocukluğu, Rumelihisarı, Büyükada ve Çamlıca’da geçti. 1898’de Galatasaray Sultanisi’ne girdi. Çocukluğu Rumelihisarı, Büyükada ve Çamlıca'daki konaklarda geçti. Mürebbiyelerinden Fransızca öğrendi. Tevfik Fikret'ten Türkçe dersleri aldı.

1905'te Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Ailesine haber vermeden 1905'te Paris'e gitti. 1908'e kadar Paris’te École Libre des Sciences Politiques’e devam etti.Jön Türk hareketine katıldı. Paris'te Prens Sabahattin, Dr. Nihat Reşat Belger, Ahmet Rıza Bey ve Yahya Kemal Beyatlı ile sık sık görüştü.

1908’de İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra İstanbul'a döndü. 1909'da bir Fransız şirketine memur olarak girdi. 1924'te Reji İdaresi'nde çalışmaya başladı. Balkan Birliği Cemiyeti Genel Sekreterliği yaptı.

1931’den sonra ise Ankara’ya yerleşerek Dışişleri Bakanlığı’nda çalıştı.1945'te Uluslararası Barış Kongresi'ne katılmak üzere ABD'ye gitti.

1948’de tekrar İstanbul’a döndü ve Ayazpaşa’da Boğazı gören bir apartmana yerleşti. 1954-57 yılları arasında Türk Yurdu dergisinin genel yayın müdürlüğünü üstlendi.

1963'te Cihangir’deki evinde beyin kanamasından vefat etmiştir. Hiç evlenmemiştir.

2- Abdülhak Şinasi Hisar’ın Edebi Kişiliği

Edebiyata Mütareke yıllarında Dergâh ve Yarın dergilerinde "Kitaplar ve Muharrirler" eleştiri yazılarıyla başladı. 1921’den itibaren İleri ve Medeniyet gazetelerindeki yazılarıyla tanındı; Cumhuriyet’ten sonra da Ağaç, Varlık, Ülkü ve Türk Yurdu dergileri ile Milliyet, Hâkimiyet-i Milliye ve Dünya gazetelerinde yazdı.

Cumhuriyet dönemi yazarı olmasına rağmen dil ve üslup açısından Meşrutiyet kuşağına bağlı kalan Hisar’ın bütün yapıtları esas olarak “hatıra”ya dayalıdır.

Romanlarında Maurice Barrés, Anatole France ve Marcel Proust gibi yazarların edebiyat anlayışlarını benimsemiştir.

Romanlarında Rumelihisarı, Büyükada, Çamlıca üçgeninde varlıklı, gününü gün eden, sorunsuz insanların yaşamlarını yansıttı. Bu çevrelerin dışındaki yaşamı basit ve aşağı buldu.

Kahramanlarının hepsini dengesiz, gariplikleri olan, içine kapanık, başarısız ve hayalleriyle avunan kişiler olarak kurguladı. Olaylardan çok kahramanlarının duygu ve düşüncelerine öncelik verdi. Şiirsel bir dil ve özgün bir teknik kullandı.

İlk romanı "Fahim Bey ve Biz" 1942 Cumhuriyet Halk Partisi yarışmasında üçüncülük ödülü aldı. Bu eser eleştirmenler tarafından "akıcı bir dil ve yetkin bir üslupla kaleme alınmış" diye değerlendirildi.

Roman Almancaya da çevrildi. Eser, roman dalında ödül almış olsa bile Hisar, eserini hikâye olarak tanımlamayı yeğler.

Sermet Sami Uysal ve Necmettin Türinay’ın Abdülhak Şinasi Hisar adlı birer inceleme kitabı vardır. Ölümünden sonra Abdülhak Şinasi Hisar: Seçmeler , Geçmiş Zaman Edipleri ve Kelime Kavgası: “Edebiyata ve Romana Dair” adlı üç kitabı daha çıkmıştır. Emre Aracı Boğaziçi Mehtapları'ndan esinlenerek aynı adlı bir keman konçertosu (1997) bestelemiştir.

3- Abdülhak Şinasi Hisar’ın Eserleri

• Roman:
  • 1941 Fahim Bey ve Biz ( CHP Hikâye ve Roman Ödülü 3. )
  • 1944 Çamlıca’daki Eniştemiz
  • 1952 Ali Nizami Bey’in Alafrangalığı ve Şeyhliği
• Anı:
  • 1942 Boğaziçi Mehtapları
  • 1954 Boğaziçi Yalıları
  • 1956 Geçmiş Zaman Köşkleri
• Fıkra:
  • 1958 Geçmiş Zaman Fıkraları
• İnceleme ve Antoloji:
  • 1955 Aşk İmiş Her Ne Var Alemde
• Biyografi:
  • 1958 İstanbul ve Pierre Loti
  • 1959 Yahya Kemal’e Veda
  • 1963 Ahmet Haşim: Şiiri ve Hayatı

4- Ölümünden Sonra Toplanan Eserleri

Hisar'in kitaplarına girmemiş edebi makale, deneme ve eleştiri yazıları Necmettin Turinay tarafından üç cilt olarak bir araya getirilmiştir.

• 2008 Kitaplar ve Muharrirler I - Mütareke Dönemi Edebiyat
• 2009 Kitaplar ve Muharrirler II - Edebiyat Üzerine Makaleler (1928-1936)
• 2009 Kitaplar ve Muharrirler III -Romana Dair Bazı Hakikatler (1943-1963)