Orhan Veli Kanık'ın Hayatı ve Eserleri

Orhan Veli Kanık Hayatı, şiir ihtilalcisi şair, yazar.

Doğum tarihi ve yeri: 13 Nisan 1914, İstanbul
Ölüm tarihi ve yeri: 14 Kasım 1950, Beykoz

1- Orhan Veli Kanık Hayatı

Orhan Veli Kanık’ın babası tanınan İzmir Tüccarlarından Fehmi Bey’in oğlu Veli Bey, annesi de Beykoz’un ünlü tüccarlarından Hacı Ahmet Bey’in kızı Fatma Nigar hanımdır. Babası Veli Bey Evlendikten sonra Cumhurbaşkanlığı armoni orkestrasının çalışmaya başlamıştır. Çiftin ilk çocukları Orhan Veli 13 Nisan 1914’de İstanbul’un Beykoz semtine bağlı Yalıköy’de dünyaya gelmiştir.

Yazar Adnan Veli ve Füruzan Yolyapan isimli iki kardeşi daha vardır. Öğrenim hayatına ana sınıfı temel eğitimini almak için Anafartalar ilkokulunda başladı. 1921 yılına gelince ilköğrenim eğitimi alması için Galatasaray Lisesi’ne gönderildi. Dördüncü sınıfa kadar bu okulda öğrenimine devam etti. 1925 yılına gelindiğinde babasının Cumhurbaşkanlığı Bando şefliği görevine verilmesi üzerine Ankara’ya taşınmak zorunda kaldılar. Ankara’da gazi ilkokulunu bitiren Orhan Veli, orta öğretimine Ankara Erkek Lisesinde yatılı olarak devam etti.

Orhan Veli Kanık’ın edebiyata olan düşkünlüğü daha ilkokul çağında öğretmeninin dikkatini çekmiştir. Edebiyatla ilgisini ilkokul öğretmeni Sedat Bey fark ederek sürekli onu yazmaya teşvik etmiştir. Öğretmenin desteği ile çocukluk yıllarını eski yazı ile kaleme aldığı ‘’Çocuk Dünyası’’ adında öyküsü bir dergide basılmıştır. Ankara’da lise hayatı devam ederken, Oktay Rifat Horozcu ve Melih Cevdet Anday gibi isimlerle arkadaşlık kurması edebi kariyerinin başlangıcı olmuştur. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe bölümüne girmeye hak kazanan Orhan Veli, İki yıl sonra okulu ayrılarak çalışma hayatına başlamıştır. Bir yıl kadar yardımcı öğretmenlik yapmış daha sonra da PTT Genel Müdürlüğü’nde çalışmaya başlamıştır.

PTT’de çalıştığı dönemde askere alınmış ve Bolayır’da yedek subay olarak askerliğini tamamlamıştır. Asker dönüşü MEB Tercüme Bürosu’na çevirmen olarak işe girmiştir. İki yıl sonra da buradaki işinden de ayrılarak Yaprak dergisini çıkartmıştır. Dergisi 28 sayı yayınlanmıştır. Ankara’da 1950 yılında karanlık bir sokakta, belediyece açılan ama çevresinde hiçbir işaret bulunmayan çukura düşerek başını zedeledi. İki gün sonra İstanbul’a getirilen Orhan Veli Kanık vücudundaki sızılardan şikâyet etmeye başlamıştır.

14 Kasım Salı Günü arkadaşının evinde öğle yemeği sırasında fenalaşarak hastaneye kaldırıldı. Aynı gün Cerrahpaşa hastanesinde hayata gözlerini yumdu. Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verildi. Japonların ulusal şiir biçimi Haika edebiyatımıza Orhan Veli ile girmiştir. Şiir türünde tanıdığımız yazar, edebiyat ile ilgili çeviriler yapmış ve düz yazılar da kaleme alarak edebiyat dünyamıza birçok eser vermiştir.

2- Orhan Veli Kanık’ın Edebi Kişiliği

Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde yeni bir sayfa açan Orhan Veli kendine öz tarzı ile I. Yeni (Garipçiler) hareketinin ileri gelen isimlerindendir. İlk şiirlerinde vezin ve kafiye gibi geleneksel olan bütün özelliklerini kullanarak şiirler yazmıştır. 1940’tan itibaren başlattığı Garip Hareketi ile eski şiire ait her şeyi yıkmaya başlamıştır. Orhan Veli, Türk şiirinde Oktay Rıfak ve Melih Cevdet ile birlikte bir çığır açarak yeni bir anlayışın öncüsü olmuştur. Edebiyatta "Şiir İhtilalcisi" olarak anılan Orhan Veli o güne kadar gelmiş bütün geleneksel biçim öğelerinin karşısında durmuştur. Orhan Veli yaşamı boyunca vezin ve kafiyenin gereksiz olduğunu savunmuştur.

Şiirin diline büyük önem vererek, halkın dilinde şiirler yazmaya özen göstermiştir. En büyük amacı şiiri ait olduğu bütün süslerden kurtararak özüne ulaşılan somut şiirler oluşturmakmış. Orhan Veli hece ölçüsü ve uyağın şiiri yozlaştırdığını düşünmekte ve şiirin; insanın beş duyusuna değil, beynine seslenen bir söz sanatı olduğunu savunmaktadır. Şiirlerinde İstanbul’un eşsiz güzelliğinden etkilenerek büyük yer vermiştir. İstanbul’un tarihini, meyhanelerini, yoksulları ve yaşanılan aşklarını konu alan şair unutulmaz eserler çıkartmıştır. Nükte ve ironiyi şiirlerinde kullanan Kanık özellikle ciddi ve acımasız dünyaya alaylı ve eğlenceli bir bakış açısı sunmuştur.

3- Orhan Veli Kanık’ın Eserleri

Orhan veli kanık edebiyat dünyasına bir çok eser vermiştir. Eserlerinin Tür ve Kronolojik sıralaması;

• Şiirleri:
  • Garip (1941)
  • Vazgeçemediğim (1945)
  • Destan Gibi (1946)
  • Yenisi (1947)
  • Karşı (1949)
  • Bütün Şiirleri (1951)
  • Nasrettin Hoca Hikayeleri
  • Ölümünden sonra Kitaplara girmeyen şiirlerler birlikte Bütün şiirleri kitabı basıldı (1951)
• Düzyazı:
  • La Fontaine
  • Nesir Yazıları
  • Edebiyat Dünyamız
  • Denize Doğru
  • Bindiğimiz Dal
  • Sanat ve Edebiyat Dünyamıza
• Çevirileri:
  • Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı (1943- Alfred de Musset)
  • Scapin’in Dolapları (1944- Moliere)
  • Fransız Şiiri Antolojisi (1947)
  • W.Shakespeare, Hamlet ve Venedikli Tüccar (1949- C. Lambm)
  • Saygılı Yosma (1961- Jean-Paul Sartre)
  • Batıdan Şiirler (1963)