Çökertme

Mayıs ayı girince, hava sıcaklığının mevsim normalleri üzerine çıkmasıyla birlikte; Türkiye’de tuz koktu. Tuz kokunca, tuzlanarak muhafaza edilen, tüm organik doku ve canlı organizmaların muhafazasında da sıkıntı yaşanıyor. Bedende çürüyen proteinlerin, parçalanma süreci hızlandı. Sindirim sistemindeki bakteriler ortalığa saçıldı. Pis kokuya çöken, börtü böcek, haşerat; ülke istikbal ve istiklali için tehlikenin son sınırında. Ekonomik çöküntünün, görünmeyen kirli yüzü, su yüzüne çıktı. Kokuşmuşluk gözler önüne serildi. Her gün yazılı ve görsel basın, çökme ve çökertmeyle yatıyor, Yalıkavak marinayla uyanıyor. Sazlar!   “Çökertme ’den çıktım da Halil’im Aman başım selâmet, Bitez'de Yalısına varmadan Halil’im Aman koptu kıyamet. Arkadaşım İbram Çavuş Allah’ıma emanet, Burası da Aspat değil Halil’im Aman Bitez Yalısı, Ciğerime ateş saldı, Telli kurşun yarası “Türküsünü çalıp söylüyor. Bir bölümünü paylaştığım çökertme, Bodrum yöresinin tipik Ege Bölgesi örf ve adet ve tınılarını yansıtan, Türkiye genelinde sevilerek dinlenen, keyifle oynan bir zeybek! İsterseniz, çökertme demişken, hikâyesinden kısaca söz edelim. Hem Halil Efe’yi hem de olay kahramanlarını analım. Bodrum 20. yüzyıl başlarının küçük ve sakin bir sahil kasabası iken, halkın başlıca geçim kaynağı, balıkçılık, süngercilik ve özellikle de kaçakçılıkmış! Kaçakçılık, Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinin tütün tekeli olan, Tütün Rejisi sisteminin dışına çıkarak, karşıdaki İstanköy adasında gizlice tütün satma ve karşılığında rakı, kahve vs. alımı şeklinde gerçekleşirmiş. Türkünün kahramanı Halil Efe' de, yakın arkadaşı İbram (İbrahim) Çavuş ile birlikte, hayatını kaçakçılıktan kazanıyormuş. Hikâyenin kadın kahramanı Güzelliği dillere destan olan, Türkbükü’lü Kel Güssüm’ün kızı Havse!Havse, Çerkes kaymakamın yanında müstahdem, annesi Kel Güssüm ise a çengidir. Güzelliği dillere destan Havse’yi İbram Efe 2. eş olarak alınca gerek ailesinden gerekse çevreden tepki almıştır. Bu durumun farkında olan diğer efeler (Bunların arasında Halil Efe de vardır) İbram Efe'nin evini basarak Havse'yi kaçırmak ister.İbram Efe önce karşı çıksa da 1. eşini ve gelinlik yaşa gelen kızını korumak için Havse'yi teslim etmek zorunda kalır. Efeler tarafından dağa kaldırılan Havse, artık annesi gibi çengi olacak ve bu andan sonra Çakır Güssüm olarak anılacaktır. Daha sonraları Halil Efe, Çakır Güssüm'e âşık olur. Ve onu dağdaki efelerden (arkadaşlarından) kaçırır. Bu arada hem efeler hem de Çerkez kaymakam, Halil' in peşine düşer! Aylarca süren bu kaçışın son duraklarından biri Çökertme' dir. Burada adı geçen Çökertme Yalıkavak' ta, şu anda Yalıkavak Marina'nın olduğu yerin adıdır. Son cümleyi okuyunca, dudağınızdan yüzünüze yayılan acı gülümsemeyi hem görüyor, hem de hissediyorum. Bu nasıl bir tesadüf diye iç geçirdiğinizi de bilmek için müneccim olmam gerekmiyor.  Hani Mehmet Akif ERSOY [Safahat: Yedinci Kitap] "Tarih’i "tekerrür" diye tarif ediyorlar; Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi? Demiş ya! Türkiye, bu gün kirli tarihin tekerrürüne şahitlik ediyor. Her türlü hukuksuzluk, meşrulaşmış, gücü yeten, güç yetirdiğine çökmüş…Çökertmeye eklediğim, fotoğrafı geçen sene yalı kavakta görmüş ve kahramanlarıyla el ele poz vermiştim. Böyle bir yazı yazıp ona ekleyeceğim hiç aklıma gelmezdi…