Milli Mücadele Dönemi Edebiyatı

30 Ekim-1918'de Mondros mütarekesi ile başlayan ve 9 Eylül 1922'de Yunanlıların İzmir'de denize dökülmesiyle biten bu döneme, Milli Mücadele dönemi; bu dönemde oluşan ede­biyatımıza da Milli Mücadele dönemi edebiyatı denir.

1- Milli Mücadele Dönemi Edebiyatı

a) Genel Özellikler

Atatürk'ün bir kurtarıcı olarak Türk milletine önderlik ettiği Milli Mücadele dönemi, aynı zamanda yeni Türkiye Cumhuriyetinin de temellerinin atıldığı dönemdir.

Bu dönemde esareti kabul etmeyen Türk milleti, yeniden derlenip toparlanarak milli bir Kurtuluş Savaşı'nı başlatır.

Milli Mücadele dönemi edebiyatını kesin sınırlarla diğer dönemlerden ayırmak çok zordur; çünkü toplumsal olayların başlangıçları ile bitişleri kesinlikle sınırlandırılamaz. Bu nedenle Milli Mücadele dönemi edebiyatı, Milli edebiyatın ilkeleri doğrultusunda gelişti, bu dönemin sanatçıları, Cumhuriyet döneminde de o günün koşulları içinde eser vermeye devam ettiler.

b) Manzum Eserler

Edebiyatımızda Cumhuriyet'in ilk yıllarında yazılan şiirler, genellikle Kurtuluş Savaşı'nın coşkusu ve heyecanı ile ortaya çıkmıştır. Bu şiirler, coşkulu ve heyecan unsuru yoğun olan şiirlerdir.

Milli Mücadele dönemini anlatan şiirler yazan şairlere Faruk Nafiz Çamlıbel, Kemalettin Kamu, Mehmet Akif Ersoy, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Külebi, Ceyhun Atıf Kansu ve Halide Nusret Zorlutuna'yı örnek verebiliriz.

c) Mensur Eserler

Milli Mücadele dönemi, edebiyatımızda birçok yazar tarafından işlenmiştir. Roman, hikaye, tiyatro, deneme, fıkra, anı ve hitabet (söylev) gibi bütün mensur türlerde Milli Mücadele dönemini anlatan eserler yazılmıştır.

Bu eserlere;

Halide Edip Adıvar'ın "Ateşten Gömlek" ve "Vurun Kahpeye", Yakup Kadri Karaos­manoğlu'nun "Sadom ve Gomore" ve "Yaban", Refik Halit Karay'ın "Çete", Kemal Tahir'in "Yorgun Savaşçı", Tarık Buğra'nın "Küçük Ağa" adlı romanlarını; yine Halide Edip'in "Dağa Çıkan Kurt", Yakup Kadri'nin "Ergenekon" adlı hikaye kitaplarını; Falih Rıfkı Atay'ın "Zeytindağ" adlı anı kitabını örnek olarak verebiliriz.

Kemal Beyatlı'nın "Kurdun Dişisi ve Yavruları" makalesi ile Ruşen Eşref Ünaydın'ın Atatürk'le il­gili bir anısını anlattığı "Gazasını Tebrik" adlı metnini okuyup inceleyiniz. Yazarlarımızın Milli Mücadele'ye verdiği desteği değerlendiriniz.

Halide Edip Adıvar (1884–1964)

Türk edebiyatında Milli Mücadeleye en çok destek veren sanatçılarımızdan birisi, Halide Edip Adıvar'dır.

Halide Edip, İstanbul'un işgali karşısında çeşitli alanlarda yapılan mitinglerde milleti coşturan konuşmalar yapmış, Ankara'da Atatürk ile birlikte çalışmış, cephede bulunmuş, onbaşı rütbesini alarak ilk kadın onbaşı unvanını kazanmıştır. Milli Mücadele yılları sırasındaki gözlemlerini "Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno'nun Oğlu" adlı romanlarında dile getirmiştir. Edebiyata "Tanin" gazetesinde yayımlanan hikayeleri ile başlayan Halide Edip Adıvar, ilk hikaye ve romanlarında kadın psikolojisi üzerinde durmuş, daha sonra Milli Mücadele ile ilgili romanlar yazmıştır. Cumhuriyet'ten sonra olgunluk eserlerini vermiş, toplum sorunlarına eğilmiştir. Çok verimli bir yazar olan Halide Edip Adıvar, romanlarının dışında hikaye, anı, tiyatro türlerinde eserler vermiştir. Ayrıca gazete ve dergilerde yayımlanan makaleleri ile çevirileri, incele­me ve araştırmaları vardır.