Orhan Seyfettin Orhon'un Hayatı ve Eserleri

Orhan Seyfettin Orhon, Türk şair, gazeteci, yazar, yayımcı, siyaset adamı.

Doğum tarihi ve yeri: 23 Ekim 1890, Çengelköy, İstanbul.
Ölüm tarihi ve yeri: 22 Ağustos 1972, İstanbul.

1- Orhan Seyfettin Orhon'un Hayatı

Orhon, İstanbul Çengelköy'de 23 Ekim 1890'da Miralay Mehmed Emin Bey ile Nimet Hanım'ın çocukları olarak dünyaya gelmiştir. Çengelköy İlkokulu'nun ardından devam ettiği Havuzbaşı Mektebi'ni 1902'de bitirmiş, ortaokulu Beylerbeyi Rüştiyesi'nde okuyan yazar, lise eğitimini 1909'da Mercan İdadisi'nde tamamlamıştır.

Şair öğrencilik yıllarında edebiyat öğretmeni Celal Sahir Erozan'ın da desteğiyle şiirle ilgilenmiş Abdülhak Hamit Tarhan, Cenap Şahabettin ve Tevfik Fikret'in etkisinde şiirler yazmış, daha sonraki yıllarda ise Ziya Gökalp'ten etkilenmiştir.

İlk şiirleri, 1909'da Samanyolu dergisinde yayımlanan Orhon, edebiyat dünyasında tanınmaya başladığı "Fırtına ve Kar" şiirini 1913'te yazmıştır. Üniversite eğitimi için Tıbbiye Mektebi’ne girmiş ancak anestezi uygulamasında fenalaşınca okulu bırakan Orhon, 1914'te İstanbul Üniversitesi (Darülfünun) Hukuk Fakültesi'ni bitirmiştir. Bir süre Meclis-i Mebusan Kalemi'nde memuriyet görevi yapan Orhon, Ankara'da hükümet kurulup Meclis-i Mebusan dairelerinin kaldırılmasından sonra, Harp Akademisi, Harbiye Mektebi, İstanbul Erkek Lisesi, Erenköy Kız Lisesi, Pertevniyal Lisesi ve İtalyan Lisesinde edebiyat öğretmenliği ve gazetecilik yapmıştır. Orhon, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç ve Faruk Nafiz Çamlıbel ile Türk edebiyatında "Beş Hececiler" adıyla anılan grubu oluşturmuş, beş şairin yer aldığı topluluk, meşrutiyetten sonra hece vezni ve konuşulan halk diliyle eserlerini yazmıştır.

Orhon sosyal olayları hicivle ele aldığı şiirlerini 1919'da okuyucuyla buluşturmuştur. "Peri Kızıyla Çoban Hikayesi" kitabı, 1922'de yayımlanan "Gönülden Sesler" kitabı beklentisini karşılamayınca Refik Halit Karay'ın yayınladığı, "Aydede" dergisinde mizah yazarlığına başlayan yazar, "Ayine" ve Yusuf Ziya ile çıkardıkları "Akbaba"da devam etmiş, heceyle sade Türkçe şiir anlayışının başarılı örneklerinden biri kabul edilmiştir. Yusuf Ziya Ortaç'ın da destek verdiği "Çınaraltı" adlı haftalık Türkçü fikir ve sanat dergisiyle ismi özdeşleşen Orhon, dergiyi 1941-1944 yılları arasında okuyucunun beğenisine sunmuştur. Usta edebiyatçı, Tasvir-i Efkar gazetesindeki yazılarıyla 1945'te gazeteciliğe dönmüş, yazılarını Cumhuriyet ve Ulus gazetelerinde kaleme almıştır. Cumhuriyet Halk Partisi'nden 1946'da Zonguldak milletvekili seçilen Orhon, 1950'lili yıllardan sonra da Demokrat Parti'yi desteklemiştir. Orhon, 27 Mayıs darbesinden sonra katıldığı Adalet Partisi'nde 1965-1969 arasında İstanbul milletvekilliği yapmıştır. Siyasette olduğu yıllarda da yazmaya devam eden usta kalem, "Milliyet", "Tasvir-i Efkar", "Cumhuriyet", "Ulus", "Zafer", "Havadis" ve "Son Havadis" gazetelerinde köşe yazarlığı yapmıştır. Veda" eseri, muhayyerkürdi makamında bestelenmiştir. Orhon, 22 Ağustos 1972'de İstanbul'da kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

2- Orhan Seyfettin Orhon'un Edebi Kişiliği

Orhon tüm hece şairleri gibi temiz, duru bir Türkçeyle şiirler yazmıştır. Kişisel duygularını lirik ve incelikli dizelerle okurlarına ulaştırmış ancak, 1930 sonrası, "serbest şiir"in ortaya çıkması ona duyulan ilgiyi de azaltmıştır. Şiire aruzla başlayan, "Fırtına ve Kar" şiirinde bunun başarılı bir örneğini veren Orhon, divan şiiri kalıplarını hece veznine uyarlayarak gazel benzeri şiirler de yazmıştır. Eserlerinde aşk ve kadın temalarının yanında, gerçek dünyadan kopuk şekilde; aşkı, doğal güzelliklerin melankolisiyle işleyen şairin 20'den fazla şiiri farklı bestekarlar tarafından bestelenmiştir.

3- Orhan Seyfettin Orhon'un Eserleri

• Şiir:
  • Fırtına ve Kar (1917)
  • Peri Kızı ile Çoban Hikâyesi (1919)
  • Gönülden Sesler (1922)
  • Kervan (1935)
  • O Beyaz Bir Kuştu (1941)
  • İstanbul'un Fethi (1953)
  • İşte Sevdiğim Dünya (1962)
  • Kervan (1964)
  • Orhan Seyfi Orhon'dan Şiirler (1970)
• Derleme:
  • Hayat Bilgisi Şiirleri (1929)
• Monografi:
  • Abdülhak Hamid: Hayatı ve Eserleri (1937)
  • Ziya Gökalp: Hayatı ve Eserleri (1937)
  • Yahya Kemal: Hayatı ve Eserleri (1937)
  • Mehmet Akif Ersoy: Hayatı ve Eserleri (1937)
  • Nazım Hikmet: Hayatı ve Eserleri (1937)
• Roman:
  • Çocuk Adam (1941)
• Destan:
  • Kerem ile Aslı (1942)
  • Asrî Kerem (1938)
• Makale:
  • Dün-Bugün-Yarın (1943)
• Öykü:
  • Düğün Gecesi (1957)
• Fıkra:
  • Kulaktan Kulağa (1973)